Прапаведнікі смерці - Бычковский Алесь

— Не можа быць.

— Можа, усё на свеце можа.

— Не, так не бывае.

— Як не бывае?

Славамір хацеў праваліцца скрозь зямлю. Ён даверыў сеціву самыя глыбокія таямніцы свайго жыцця і не мог ні ў якім разе ўявіць, чым усё абернецца.

— Я — Карына. Тая прыгожая бландзінка з сайта знаёмстваў, якой ты прызнаўся ў каханні! Інтэрнэт — моцная штука. За гады знаёмства я не змагла дабіцца таго, што ўдалося не існуючай Карыне за тыдзень перапіскі.

У целе Славаміра штосьці прачнулася. Зрабілася млосна, і ён расшпіліў каўнер кашулі. Анжэла выпрастала руку і дакранулася да яго.

— Мы маглі назаўсёды застацца разам, быццам дзве зоркі ў бясконцай прошчы сусвету. Гарэць адным агнём. Але ты быў глухі, сляпы і нямы.

— Прабач.

Славамір баяўся ўзняць вочы.

— Ты кахаў вось гэта, — яна з горыччу тыцнула пальцам у стос папер. Ты кахаў віртуальную Карыну, пра якую нічога не ведаў.

Славамір прыгадаў няўдалы паход на рок-канцэрт. І тое, як Карына крыўдзілася, калі ён расказваў ёй пра «пуставатую асобу з дома насупраць». І тое, як Анжэла не здзівілася, даведаўшыся пра пісьменніцкую дзейнасць Славаміра. Канешне, яна ведала пра гэта з яго лістоў.

— Ты нават не мог быць упэўнены ў сапраўднасці здымка! Заўважыўшы ў цябе дома адкрыты сайт знаёмстваў, я стварыла на ім сваю старонку. Потым запіхнула на сайт фота сястры, якая жыве за мяжой, і ўвязалася з табой у перапіску. Здарылася неверагоднае. Ты пакахаў віртуальны вобраз, што стварыла тваё ўяўленне. А мяне, сапраўдную, не прыкмячаў!

На апошніх словах голас Анжэлы ледзь не сарваўся на крык.

Славамір раптам успомніў, як пятнаццаць хвілін таму, пры з’яўленні госці яго працяла думка, ад якой халадок прайшоўся па скуры. Яму падалося, што цяперашняя Анжэла — сціплая, неразмаляваная — чымсьці падобная з твару да Карыны. Ён адагнаў тады гэтую думку — такое здараецца, што людзі бываюць падобныя адзін да аднаго. Цяпер жа усё было зразумела — дзяўчаты былі сёстрамі!

— Але я ніколі не зведаў бы цябе, каб не наша ліставанне! — выбухнуў Славамір. — Ты ж па жыцці крочыла расфарбаванай лялькай. Калі б не стала Карынай, як бы я мог цябе пакахаць?

— Калі б не стала Карынай, — паўтарыла яна.

Славамір зразумеў, што вымавіў глупства.

— Нашто ты дурыла мне галаву пра бацьку-палярніка, пра сваё імя? Я верыў!

— Цікава было назіраць, як чалавек можа пайсці следам за прыдуманай легендай, расказанай невядома кім з інтэрнэту. Яндэкс ведае ўсё. Ён і параіць як пазнаёміцца з дзяўчатамі, і пра значэнне імя раскажа. Смешна было бачыць, як цябе зацягвае віртуальная багна. Ты не горш майго ведаеш, што ў інтэрнэце за прыгожым фота можа хавацца і састарэлы распуснік, і саракагадовая незамужняя начытаная істэрычка, ды ці мала хто! Над табою элементарна могуць жартаваць ад няма чаго рабіць. І тым не менш ты выбіраеш гэты міф!

— Ты паводзіла сябе так нахабна!

— Я шкадую пра той дзень, калі мы сталі каханкамі на хвіліну. Тады мне было да жудасці адзінока. Быў мой дзень нараджэння. У мяне нядаўна памерла маці, заставалася зусім адна ў кватэры. Я казала, што ты даўно з’яўляўся для мяне не проста знаёмым. Гэта праўда. У той дзень я тапіла істэрыку ў шампанскім, пайшла купіла яшчэ бутэльку і рушыла да цябе. Проста хацелася шчырых мужчынскіх абдымкаў. Дарэмна я цябе справакавала. У цябе склалася ўяўленне, што перад табою дзеўка, якая хоча замуж і бярэ сваё нахрапам. Ні з кім іншым я б не дазволіла сабе такіх паводзін. Ты нават не задумаўся, што гэта ад адчаю і спусташальнай адзіноты!..

Анжэла расплакалася. За долю хвіліны ў Славаміра прамільгнула думка: добра, што плача, калі б яна проста замоўкла, то змагла б пачуць, як шалёна калоціцца ягонае сэрца. Усё ж жаночыя слёзы — магутная зброя. Славамір памкнуўся абняць Анжэлу. На колькі імгненняў яна дазволіла дакрануцца да сябе, потым вывернулася з яго рук.

— Цяпер ты мне не патрэбен! Кахай свае ўспаміны! Кахай віртуальны вобраз, які назаўсёды знік з сеціва!

Дзяўчына падхапіла сумачку і кінулася з кухні, пакідаючы пасля сябе разбітыя мары.

— Пачакай! — крыкнуў услед Славамір, але Анжэла ўжо была за дзвярыма.

Ён доўга не мог прыйсці ў сябе. Густая цішыня напаўняла кватэру. Славамір

бадзяўся з пакоя ў пакой, засунуўшы рукі ў кішэні. Узяў чамусьці «Прыбой і Берагі» сваю любімую кнігу. Яна апісвала вандроўкі Адысея, дзіўнага цара Ітакі, якога спачатку ледзь змаглі ўгаварыць ісці на вайну з Трояй, а пасля ніяк не маглі дачакацца дома. І справа не ў тым, што Адысей быццам не ведаў шлях на радзіму. Не, добра ведаў, проста не хацеў вяртацца. Ці то вайна пакінула адбітак, ці то ўсё на свеце абрыдла.

«Раз адзінота — мой лёс, я павінен служыць вечнасці», — падумаў Славамір.

Раптоўна ўспыхнула даўно забытае жаданне пісаць. Імпульс душы, натхненне прыходзілі да Славаміра менавіта ў драматычныя моманты жыцця.

Захацелася выпіць, але, падпарадкаваўшыся першаму імпульсу з глыбіні душы Славамір пачаў рабіць неверагоднае: выцягваў са сховішчаў і тайнікоў запасы спіртнога, адкаркоўваў бутэлькі і бязлітасна выліваў іх змесціва. Хутка па кватэры рас паўсюдзіўся ўдушлівы чад сумесі гарэлкі, каньяку, віна, шампанскага. У сметніцу паляцеў недапрацаваны рукапіс для выдавецтва.

Потым ён раскрыў насцеж усе вокны ў памяшканнях. Хутка пакоі напоўніліся свежасцю вераснёвай ночы. У той момант Славамір ні пра што не шкадаваў. Не патрэбен яму Фокін са сваім левым выдавецтвам. Хопіць з яго баевікоў і дэтэктываў! Жыццё часам заканчваецца — вось што цяжка ўсвядоміць большасці людзей. Хтосьці сказаў: за грошы можна купіць секс, але не каханне; добрыя адносіны, але не сяброўства; месца на могілках, але не на нябёсах. Калі настане час пакідаць свет ці пра грошы будзе думацца? Бессмяротнасць, вечнасць даюцца бясплатна, за так. Па веры.

«Божа, і навошта ўсё гэта? Навошта столькі фальшу, падману вакол?»

Славамір сеў за камп’ютар, паклаў рукі на клавіятуру, на хвіліну прыкрыў вейкі. Навошта прыдумваць сюжэты, калі жыццё кожнага — непаўторны свет, поўны вобразаў. Ён пачне пісаць пра сябе і Ромку, пра ўсё. Карціна як на далоні. А назвай будучай аповесці будзе. Пальцы адбарабанілі першае, што выплыла ў розуме: Прапаведнікі жыцця і смерці.

***

Славамір працаваў без перапынку да самай раніцы. А досвіткам у дзверы пазванілі. Нявыспаны, з чырвонымі вачыма, але з радасным спакоем у душы, нібыта знайшоў шчасце, Славамір адчыніў дзверы і сутыкнуўся з участковым Серабраковым. Побач былі яшчэ людзі з міліцыі, пара чалавек у грамадзянскім. Участковы павітаўся першым.

— Вы мелі рацыю, Славамір Аляксандравіч. Суседка ваша насамрэч адшукалася ў вёсцы Жытніца.

Калі да Славаміра дайшоў сэнс пачутага, ён пацікавіўся, што патрабуецца менавіта ад яго.

— Ведаеце, суседку вашу знайшлі ўжо мёртвай. Павесілася ў старой матчынай хаце. Так што больш вас ніхто не патурбуе сваркамі.

Славамір уздрыгнуў пры слове «павесілася». Страшэнны грэх.

— Сваякі пажадалі агледзець жытло нябожчыцы. Хтосьці выказаў недавер, настаялі на вобыску. Карацей, вы можаце пабыць панятым?

Славамір на паўхвіліны задумаўся і адказаў:

— Не. Прабачце мяне, шаноўны Дзяніс Васільевіч. Я дужа стаміўся.

І зачыніў дзверы.

Потым ён памыў твар у ванным пакоі, апрануў свежую кашулю, выключыў камп’ютар, хуценька накінуў куртку, улез у чаравікі. Прыняўся шукаць ключы ад кватэры.

«Я малюся, каб жыць», — прыгадаліся пачутыя нядаўна словы.

Не, хуценька ў царкву. Паставіць свечку. Спавядацца. Памаліцца як зможа.

І даруй, літасцівы Божа, за ўсё тое, што ён паспеў напісаць.