Нераток - Неизвестно

Сталічнаму карэспандэнту Градоўскаму Сашка-брыгадзір гонар аказаў: прыкладваючы ўжо талы снег да круглай бітай шчакі сваёй, завёз у санях да Рудні і пасадзіў на дзежынскі аўтобус.

У Дзежыне гулялі Масленіцу. Урачыста спалілі на плошчы перад былым райкамам трохметровае вусатае саламянае пудзіла Зімы ў бабскай хустцы і спадніцы. Гарадскі галава распарадзіўся, каб бліны бясплатна раздавалі. Чырванашчокія прадаўшчыцы, задаволеныя тым, што з грашыма не трэба важдацца, толькі паспявалі згортваць гэтыя бліны, круглыя і жоўценькія, як сонейкі, у чатыры столкі. Пераапранутыя казламі, мядзведзямі і бацянамі падлеткі паспяхова зараблялі на піва і марожанае, а міліцыянты, хоць і строгімі выглядалі, паводзілі сябе даволі зычліва. Толькі аднаго хлопца ў бела-чырвонай менінгітцы ці то папярэдзілі, ці то папалохалі.

Адно шкада: пакуль ехаў Градоўскі на экспрэсе з Дзежына - у сон змарыла. А выходзіў - дык пакет з кніжкай, што быў асобна ад яго заплечнай сумкі, у аўтобусе пакінуў. Шукаў пасля, трэба сказаць. Нават узнагароду прапанаваў у сваёй газеце. Але каму тая ўзнагарода трэба, калі кніжка старадаўняя і вялікіх грошай каштуе? Ды ці была яна?

Праўда, і аказія надарылася: пакуль Кірыл па сваіх закуццях раз’язджаў, жонка яго Волька вырашыла кінуць Градоўскага. Адно сумненне было ў Волькі - прозвішча выбранніка: Сапсень. Вырашыла, што застанецца Градоўскай.

Што зробіш? Паўлючыха сказала, што адолеем. Ну, то адолеем!

Што далей? А нічога асаблівага, можна лічыць, і не здарылася. П’янага Мітттку Корыча Пераплут з панталыку збіў, Зюзя асіліў і Карачуну для канчатковага афармлення перадаў. Ніхто і не заўважыў, што падзеўся некуды чалавек - каму ён патрэбны, ашавурак? А сябрук аднарукі Віцька Шуляк, Душман, тыдзень у п’янай несвядомасці знаходзіўся. Толькі ўвесну і знайшлі Мішку, як снег пачаў сыходзіць - сабака наткнуўся, завыў. Што і як далей было - цяжка сказаць, аднак той ляснік, што Мішку знайшоў, у хуткім часе засіліўся, а ў кішэні яго кіцеля ляжаў залаты пярсцёнак, пра які нават жонка не ведала.

Гальку падатковая інспекцыя ў Дзежын выклікала. І так штрафанулі! Дайшло да Галькі, што прасцей у агародзе рачкаваць і не высоўвацца, чым гандаль весці. Прыціхла, але ненадоўга, вядома - кулацкая ўнучка!

У Сакаліхі зноў карова захварэла - зарэзаць давялося. Дык бабка для перастрахоўкі ад будучых магчымых непрыемнасцей хатку Паўлючышыну спаліла. Адно што печ трэснутая з паловай коміна - чорнай зданню - ды шкілет ложка жалезнага бур’яном зарастае. І ад чортавых варот толькі бетонная шулка засталася. А чаму ж хатцы і не гарэць? - спарахнела даўно! Прыязджала дачка з Паўлючыхі, перажывала, што спадчыны няма. Хоць бы брусы ацалелыя каму на лазеньку прадаць - і то якая-ніякая капейка. А так - толькі на білет грошы змарнавала! Пенсію апошнюю Марфы Цімафееўны ёй, праўда, у Рудні выдалі - нават у пашпарт не зазірнулі. І грошы невялікія з ашчаднай кніжкі. Ну як “невялікія”? - гэта па якім часе глядзець!

Нічога не прысудзілі Сакалісе-падпальшчыцы - па такіх гадах няма магчымасці ў турмах нашых утрымліваць, лепш забіць адразу. Ды і як дакажаш, што спаліла, калі сама не прызналася і сведкаў няма? А што ад чубатчыных пёркаў смурод на пажарышчы стаяў - на тое следчыя ад вялікага розуму ўвагі не звярнулі. А вёска чужынцам лішняга не скажа. Карацей, з чым прыехалі, з тым і з’ехалі.

Папялішча, дзе хатка стаяла, п’яніцы і цяпер абыходзяць. І новы электрычны слуп крокаў на дзесяць аддалілі ад таго месца, дзе “чортавы вароты” былі.

На пачатку лета з Рудні ў Закуцце дарогу будаваць паспрабавалі. Але толькі ў лес паглыбіліся - на тым і работа скончылася: то каток зламаецца, то падшыпнік паляціць, то рабочыя перап’юцца. А брыгаду ж набіралі з усёй вобласці і грошы немалыя давалі. На Сёмуху Пярун маланкай трактар спаліў - нават трактарыст выскачыць не паспеў. Пасля таго закінулі будаўніцтва - і на план плюнулі. Хоць каштарыс выбралі да драбніцы - ляманту было на ўсю рэспубліку, нават кагосьці з мяккага крэсла ў менш камфортнае вытурылі. А на Іллю дажджы-драбнасеі паліліся, размыла ўсё - стаіць той трактар згарэлы да гэтай пары, іржа яго есць.

А дарогі як не было, так і няма.

Туркаў запрасіце - тыя пабудуюць!

АЛЬГЕМОНЫ

БІЯЛАГІЧНАЯ ФАНТАЗІЯ

Чалавечы мозг неаб’ектыўны, часам - вольны. І вока - не аб’ектыў. Навошта ж баяцца адбіткаў падсвядомасці ў рэчаіснасці? Ніхтож не баіцца іху сне! Калі прачнецца...

Аўтар

Ведаеце, хто такія альгемоны? Магчыма, вы нічога пра іх не чулі, але, напэўна, здагадваецеся, што яны існуюць. Я ў гэтым больш дасведчаны, сантэхнік усё ж, - мне і расказваць.

Калі вы жывяце ў горадзе, тым больш - у вялікім, то, хутчэй за ўсё, неаднойчы ў думках цікавіліся, што робіцца ў нябачнай і, мяркую, малапранікальнай для чалавека частцы гэтага горада - сістэмах водазабеспячэння і каналізацыі. Гэта ж цэлы сусвет, які ў выглядзе каркаса, шкілета, адбітка адлюстроўвае горад ва ўсіх яго найтанчэйшых праявах!

Вы запытаецеся: як можна нейкім там водаправодам ці, скажам, каналізацыяй скапіраваць непаўторнасць нашых тыповых кватэр, размах шырокіх вуліц і ўтульнасць крывых завулкаў? Ды гэтак жа вытанчана і элегантна, як барадаты мастак-графік, які сядзіць на зэдліку-складанчыку ў падземным пераходзе, намаляваў бы ў гэтую хвіліну ваш недаверліва-бязглузды твар камбінацыяй ліній агрызка простага алоўка!

Успомніце звычайны вечар пасля работы: колькі разоў вы карыстаецеся нашымі сістэмамі? Дапамагу: наліць ваду ў чайнік, патэльню адскрэбці, шклянкі-кубачкі спаласнуць трэба? Пасля вячэры зноў посуд памыеце, у туалет не адзін раз заскочыце, зубы “блендамедам” пашаруеце. Падлічыце і жахніцеся. Я не паленаваўся, падлічыў: разоў дваццаць на жыльца.

А што на прадпрыемствах робіцца? Мне пашчасціла неяк на практыцы быць: пнеўматыка свішча, гідраўліка травіць, эмульсія - патокам, туалетаў, якія б не цяклі, няма ў прынцыпе. А ачышчальныя збудаванні ва ўсёй красе бачылі? Ну, хоць з ілюмінатара самалёта?

Мне здаецца, ёсць нейкая вышэйшая сіла, якая ўяўляе ўвесь працэс у агульных рысах: тры каардынаты - прастора, чацвёртая - час. Можа, яшчэ нейкія каардынаты нам невядомыя - але на тое яна і вышэйшая, каб яна іх ведала, а мы - не.

І калі, як пакручаста выказаўся мой знаёмы электрык, энергазабеспячэнне з’яўляецца нервовай сістэмай горада, то, мяркую, мы, сантэхнікі, абслугоўваем яго крывяносную і страваводную сістэмы. Сорак мільёнаў праточных кубоў вады ўяўляеце? Не Нарач, вядома, але на палову Свіцязі пацягне.

І паколькі над і пад зямлёй, у падвалах і сценах замураваны мільёны труб, сотні тысяч вентыляў і кранаў, дзесяткі тысяч насосаў і фільтраў, калі “кіпяць катлы кіпучыя” ў бойлерных, то несумненна, што Прырода не пацярпела такой пустэчы і напоўніла яе жывымі істотамі.

Я не пра тое, пра што вы падумалі. Я не пра гэтыя мультыплікацыйна-рэкламныя стварэнні, што хаваюцца ў заваротах вашых унітазаў, не пра макрыц і гнілаядных чэрвепадобных. І тым больш - не пра пацукоў, якія прытуліліся да цёплых стаякоў. Вы не зразумелі: я - пра альгемонаў.

З якога часу, запытаюся, існуюць сістэмы каналізацыі і водазабеспячэння? Правільна-правільна - амаль з таго ж, як існуе горад. А ўвогуле на іхні прагрэс цывілізацыі пайшло гадоў сто пяцьдзесят. Калі не лічыць водаправод старажытнага Рыма. Але ён увогуле са свінцу зроблены быў, і што там адбывалася - паняцця не маю, а гісторыя на гэты конт нічога не паведамляе. Атрымліваецца, што ўсё ж - гадоў сто пяцьдзесят. Невялікі, па гістарычных мерках, тэрмін. Але, як пачнеш усюды са сваёй чалавечай меркай совацца, дык і муха-аднадзёнка невытлумачальнай стане. А яна ж існуе.

Каларадскі жук цяпер і на Далёкім Усходзе трапляецца, труцяць яго ці не. А вірус імунадэфіцыту з Афрыкі вырваўся і ўсю планету ахапіў! Але ж чалавецтва пакуль нейкую моц мае, адбіваецца ад нападкаў Прыроды.

Дык вось, пра альгемонаў. Калектыўна-выпадкова створаны намі, хоць і схаваны ад нас свет сантэхнікі ўжо развіўся ў цывілізацыю высокаарганізаваных істотаў. Яны і ёсць альгемонамі.

Як жа так, здзіўлена спытаеце вы: ставяць металічныя трубы- “дэушкі”, батарэі, укручваюць муфты, штуцэры, пераходнікі, засаўкі - усё з заводаў, і ніякіх альгемонаў на іх няма і не можа быць! Правільна, няма. Калі новы дом здаюць, там прусакоў таксама няма, але пасля адкуль толькі набягаюць.

Памятаеце, як пеніцылін вынайшлі? - неахайны абібок-манах плесню развёў. На смак - абы-што, але спрыяе як антысептык. А памятаеце, што алхімікі мышэй з бруднай бялізны выводзілі? На чыстую і адпрасаваную - хіба пушынка ляжа, а кінь забруджаную ў цёмны кут ды забудзь пра яе на год - такое ўбачыш!

Так і чалавек: народзіцца цнатліва-бязгрэшным, але аднекуль злое і добрае ў душу яго ўпаўзе і перамяшаецца. Адкуль? - ад іншых людзей. А першапачаткова адкуль? Эх, чалавеча, не задавай тлумных пытанняў - не непакой Бога. Бо калі ён прачнецца і за цябе возьмецца - моташна стане, сам сабе не пазайздросціш.