Книга об эсперанто - Александр Королевич

Oni povas konsideri la muzikon kiel specon de tria signalsistemo, konstruita sur la fundamento de la dua signalsistemo (la lingvo) kaj konsistanta el signaloj de la parolaj signaloj, ligitaj al la t. n. kondichitaj refleksoj.

En tiu chi rilato la belga komponisto Andre Modeste Gretry tushis la kernon de la problemo, difinante la karakteron de la tonarto: «La musique ne copie point les objets, mais la parole qui les decrit» - aserto, kiun ni povas traduki pli-malpli libere: «La muziko ne pentras («kopias») la objektojn mem (kiel la lingvo, la vorto ilin pentras, rim. de la tradukinto), sed la parolojn, kiuj ilin priskribas».

Efektive, la muziko estas speco de lingvo - «lingvo de la korо» - kiu havas sian gramatikon kaj sintakson, sian morfologion, etimologion, semantikon kaj stilistikon. Kiom ajn malsimila al la ordinara lingvo, tiu chi «triasignala lingvo» estas intime ligita al la duasignala kaj en multaj rilatoj dependas de ghi [138, p. 95].

Stojan Djoudjeff (Ghughev) - d-ro de filozofio el la Universitato de Parizo, chefo de la katedro kaj ordinara profesoro pri muzikteorio che la Shtata Akademio de Muziko en Sofio.

L. L. ZAMENHOF

LA ESPERO

En la mondon venis nova sento,

tra la mondo iras forta voko;

per flugiloj de facila vento

nun de loko flugu ghi al loko.

Ne al gravo sangon soifanta

ghi la homan tiras familion;

al la mond' eterne militanta

ghi promesas sanktan harmonion.

Sub la sankta signo de l' espero

kolektighas pacaj batalantoj,

kaj rapide kreskas la afero

per laboro de la esperantoj.

Forte staras muroj de miljaroj

inter la popoloj dividitaj,

sed dissaltos la obstinaj baroj

per la sankta amo disbatitaj.

Sur neutrala lingva fundamento

komprenante unu la alian,

la popoloj faros en konsento

unu grandan rondon familian.

Nia diligenta kolegaro

en laboro раса ne lacighos,

ghis la bela songo de l' homaro

por eterna ben' efektivighos.

L. L. ZAMENHOF

LA VOJO

Tra densa mallumo briletas la celo,

al kiu kuraghe ni iras.

Simile al stelo en nokta chielo,

al ni la direkton ghi diras.

Kaj nin ne timigas la noktaj fantomoj,

nek batoj de l' sorto, nek mokoj de l' homoj,

char klara kaj rekta kaj tre difinita

ghi estas, la voj' elektita.

Nur rekte, kuraghe kaj ne flankighante

ni iru la vojon celitan!

Ech guto malgranda, konstante frapante,

traboras la monton granitan.

L' espero, l' obstino kaj la pacienco

jen estas la signoj, per kies potenco

ni pasho post pasho, post longa laboro,

atingos la celon en gloro.

Ni semas kaj semas, neniam lacighas,

pri l' tempoj estontaj pensante.

Cent semoj perdighas, mil semoj perdighas,

ni semas kaj semas konstante.

«Ho, chesu!» mokante la homoj admonas,

«Ne chesu, ne chesu!» en kor' al ni sonas:

«Obstine antauen! La nepoj vin benos,

se vi pacience eltenos».

Se longa sekeco au ventoj subitaj

velkantajn foliojn deshiras,

ni dankas la venton, kaj, repurigitaj,

ni forton pli freshan akiras.

Ne mortos jam nia bravega anaro,

ghin jam ne timigas la vento, nek staro,

obstine ghi pasas, provita, hardita,

al сеl' unu fojon signita!

Nur rekte, kuraghe kaj ne flankighante

ni iru la vojon celitan!

Ech guto malgranda, konstante frapante,

traboras la monton granitan.

L' espero, l' obstino kaj la pacienco

jen estas la signoj, per kies potenco

ni pasho post pasho, post longa laboro,

atingos la celon en gloro.

L. ZAMENHOF

PLUVO

Pluvas kaj pluvas kaj pluvas kaj pluvas

Senchese, senfine, senhalte,

El chiel' al la ter', el chiel' al la ter'

Are gutoj frapighas resalte.

Tra la sonoj de l' pluvo al mia orelo

Murmurado penetras mistera,

Mi revante auskultas, mi volus kompreni,

Kion diras la vocho aera.

Kvazau ia sopir' en la vocho kashighas

Kaj audighas en ghi rememoro...

Kaj per sento plej stranga, malghoja kaj ghoja,

En mi batas konfuze la korо.

Chu la nuboj pasintaj, jam ofte viditaj,

Rememore en mi revivighis,

Au mi revas pri l' sun', kiu baldau aperos,

Kvankam ghi en la nuboj kashighis?

Mi ne volas esplori la senton misteran,

Mi nur revas, mi ghuas, mi spiras;

Ion freshan mi sentas, la fresho min logas,

Al la fresho la koro min tiras.

KALMAN KALOCSAY

EL"EN AMARA HORO"

Nenio estas vi, nenio,

se, pri la senco sen konscio,

vi hurlas pri la «nova sento»!

Mi volus scii vin fermento,

potenca povo, fort' magia:

dormema «rondo familia». ...

Ke rifughante de la devoj,

nur gapas vi kun strabaj revoj

kaj alpreninte dignan pozon

kelkfoje jhetas vi almozon

sur la altaron de l' Afero:

chu tio estas do ofero?

...Oferoj nutras la aspirojn,

postulas chiu venk' - martirojn!

Ne kovru pale vian vangon,

neniu volas vian sangon,

sed donon, faron kaj fervoron

kaj koron, sed la tutan koron!

JULIO BAGHY

ESTAS MI ESPERANTISTO

Verda stelo sur la brusto

iom palas pro la rusto.

Mi ne estas purigisto;

estas mi esperantisto.

Kusas ie sub tegmento

«Netushebla Fundamento».

Tushu ghin nur la Mefisto;

estas mi esperantisto.

Polkovrite sur bretaro

putras mia SAT-vortaro.

Tedas min la vorto-listo;

estas mi esperantisto.

Gramatikon mi ne konas

kaj gazeton ne abonas...

Librojn legu la verkisto;

estas mi esperantisto.

Mi parolas kun rapido:

«Bonan tagon! Ghis revido!»

Ghi sufichas por ekzisto;

estas mi esperantisto.

Pionirojn mi kritikas,

la gvidantojn dorne pikas

kaj konspiras kun persisto;

estas mi esperantisto.

Por la venko mi esperas,

sed nenion mi oferas,

mi ne estas ja bankisto;

estas mi esperantisto.

Se baraktas en la krizo

la movado, organizo,

helpas mi nur per rezisto;

estas mi esperantisto.

Flugas per facila vento

el la busho Nova Sento.

Ghi sufichas por sofisto;

estas mi esperantisto.

Post la mort' che tombo mia

staros «rondo familia»,

nekrologos jhurnalisto;

estis mi esperantisto.

EUGENO MIHALSKIJ

JAM SUPERFLUAS VORTOJ

Jam superfluas vortoj, - transiru ni al agoj,

posedu kuraghecon, obstinon, paciencon.

Sufichas jam revado kaj belaj dolchimagoj -

ni devas esti bravaj kaj havi volpotencon.

Ni forghu novan vivon sur firma nov-amboso

kaj shprucu ni fajregojn en la aer' mucida -

char vera viv' naskighi nur povas el hhaoso,

alie ni pereos pro nia stat' rigida...

Miljaroj jam forpasis en раса evoluo -

kaj kion do ni havas en fina rezultato? -

Malchasto ghenerala, fiagoj, sangofluo,

kaj nia tuta vivo nur estas kazemato!

«Shtupar' de Evoluo» - ne estas nia savo,

char ghian lastan shtupon chu iam oni venas?!

Dum pac-evoluante ni restas nuraj sklavoj,

la Vivo, sucha Monstro, triumfas kaj katenas.

Ni devas nin pretigi al la operacio

kaj per sentrema mano distranchi la absceson

por tutforigi puson el korpo de l' socio

kaj de malsan' terura chesigi la progreson.

Ni rekomencu vivon sur shtonoj de ruino.

Ni templojn rekonstruos neniam pro tialo,

ke ili nur limigas flugcelon al Senfino,

kreante rigidajhojn el alta idealo.

Sufichas prostituo de vol', kuragha penso; -

ni devas plene ghui spiritan liberecon;

per penoj de klarvida kaj sanpotenca menso

ni kreos fine Amon kaj Veron kaj Belecon!

NIKOLAO HOHLOV

1905 (MOSKVO)

Mi memoras: fenestroj flamantaj

sub la suno subira sangadis,

kaj la stratoj, ebriaj pro kantoj,

al la rugha liber' serenadis.

Iu forta la brakojn muskolajn

disetendis por fojo unua

kaj eljhetis malnovajn idolojn

el la templo per bato forskua,,,

Flirtis gaje skarlataj rubandoj,

oron semis la suno vespera,

kaj respondis al chies demandoj

juna vocho: libero, libero!...

Sed ekkrakis la pafoj - de kie? -

Ekbruegis eksplodoj tertremaj,

kaj kun fajfoj de l' kugloj, orgie,

chien flugis malbenoj kaj ghemoj.

Frenezighe la homoj sin jhetis

post la nichon, al strataj anguloj,

pushis en la tumulto, faletis

kun teruro en larghaj okuloj.

NIKOLAO HOHLOV

VINTRA FABELO

Sur la sledo, svelta sledo, post amuza kabaredo,

kun tintila sonorad'

ni veturas - aventuras, la chevaloj fluge kuras

sub la stela miriad'.

En sereno de l' ebeno malaperas la fadeno

de la glata vintra voj' ..

Mia Nita - am' subita, de la frost' ebriigita

alpremighas en la ghoj'...

En fabelo kaj sen celo rotacias karuselo

de la sentoj en la kor'.

Hej, rapide kaj senbride flugi ien, flugi fide

kun favoro de Amor'!

Hej, chevaloj, hufaj shtaloj, kiel rido de cimbaloj

por dancanta ciganin',

uraganu, akompanu, dolche tiklu, ghutiranu

per freneza takto nin!

Brila negho - vintra regho - chion tenas en siegho,

gaje chirpas en la knar',

la survoja vento ghoja en malklara gam' hoboja

vokas, logas al kampar'.

Unu suno - unu juno ... la unua febra kuno

kaj magia stelpoem' ...

Mia Nita, am' subita, de la frosto rozkisita

chion kronas per alprem'!

M. LERMONTOV

NUBOJ

Nuboj chielaj, eternaj migrantoj,

super la step' via perla cheneto

flugas de l' Nordo al foraj Sud-landoj,

kiel mi mem - ekzilita poeto.

Kiu vin pelas antauen sen limo?

Chu hommalic' au kashita envio?

Fata decido? Au tre peza krimo?

Au de l' amikoj venen-kalumnio?

Ne. Ja por vi fremdas homaj suferoj,

mankas che vi la korshira pasio.

Chiam malvarmaj, eterne liberaj

Shvebas vi sen patroland', sen ekzilo.

Elrusigis A Korolevich

T. SHEVCHENKO

TESTAMENTO

Kiam chesos lasta spiro

en la brusto mia,

enterigu min en vasta

step' Ukrainia,

ke mi vidu kampojn, montojn -

tutan karan landon,

ke mi audu de l' krutajho

Dnipran hurl-mughadon.

Kiam bruaj Dnipraj ondoj

portos de l' kamparo

mavan sangon malamikan

al la blua maro,

tiam mi al dio iros,

forlasinte chion,

preghi pie... Sed ghis tio

mi ne konas dion.

Enterigu kaj levighu,

shiru katenerojn

kaj per sango malamika

shprucu la liberon.

Kaj en nova familio -

granda kaj libera -

ne forgesu rememori

min per vort' sincera.

Esperantigis A. Korolevich

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

Андреев Н. Д. Международный вспомогательный язык эсперанто.- Л., 1957.- 47 с.

Арлазаров М. С. Циолковский.- Тула : Примор. кн. изд.-во, 1977.- 286 с.

Арманд Д. Л., Баранский Н. Н., Обручев С. В. Проблема международного языка для научных контактов в работах по географии // Изв. Всесоюз. геогр. о-ва.-1961.-Т. 93, вып. 4.-С. 297-303.

Ахманова О. С. Естественные языки и постановка проблемы создания искусственного вспомогательного языка в эпоху научно-технической революции // Научно-техническая революция и функционирование языков мира.-М., 1977.-С. 37-41.