Гапееў Ведзьміна тоня - Неизвестно

– П’е маці?

Сяргей уздрыгнуў. Ён і так адчуваў сябе ніякавата, не хацеў ён, каб нехта пытаўся ў яго пра маці, пра тое, што яны ядуць, дзе спяць, як праводзяць час. Але ў голасе цёткі было куды больш спагады і спачування, чым цікавасці. І хоць Сяргей не хацеў, каб яго шкадавалі, але вось цяпер, пасля работы, за сталом на ўтульнай, але чужой кухні, усведамляючы, што праз колькі хвілін яму вяртацца ў свой будан, а не класціся ў ложак, ён адчуў, што і ён, і Нэла пазбаўлены вельмі многага, і гэта многае варта шкадавання. І яшчэ ён адчуваў, што цётка Галя пытаецца не проста так. Здавалася, што з тых многіх вяскоўцаў, якія сустракаліся з Сяргеем і Нэлай, яна нейкім чынам ім бліжэй за ўсіх.

– Мы іх амаль не бачым. Ноччу гэтай шумелі.

– А дзе ж вы былі? – здзівіўся Аркадзь.

– Мы будан у садку зрабілі. Там і спім...

– Т-э-эк, – Аркадзь пакруціў галавой, палез па цыгарэты.

– Сябравалі мы з тваёй маці, – загаварыла цётка. – Ой, якімі сяброўкамі былі. І ў бацьку твайго, было, удваіх закахаліся, яшчэ дзесяцікласнікамі. Вой, маці твая прыгажуняй была, ну, а я... Мне вось гэта золата дасталася, – яна кіўнула на мужа.

– Чаму... Чаму мая маці п’е? – глуха запытаўся Сяргей.

Цётка Галя ўздыхнула.

– Каб ведалі адказ, то і п’яніц не было б. Як твой бацька загінуў, пачала яна выпіваць. Як пахавала твайго бацьку, цябе пакінула ў бабы, сама сышла на тыдзень. Думалі, ужо рукі на сябе дзе налажыла. У райцэнтры яе знайшлі. П’яную, малако ў грудзях перагарэла, захварэла. Тыдзень у бальніцы была... А прыйшла... Напачатку на тыдзень яе цвярозасці хапала, добра – баба, свякруха жывая была. Ды яна праз год памерла... А апошнія гады тры – няма прасвету.

– Навалач тую гнаць трэба было ёй! – ускрыкнуў Аркадзь.

– Цяпер ужо позна нешта казаць, – ціха прамовіла цётка.

– Ага, позна, – узвіўся раптам з-за стала Аркадзь, падбег да прыпечка, залапаў па паліцы, па сцяне. – Дзе тут запалкі?

Знайшоў запалкі, закурыў, зацягнуўся раз і другі.

– Позна і позна... То таго ідала позна ратаваць, а іх во? – ён нервова кіўнуў на Сяргея і Нэлу. – Позна? Гэта пры жывой маці і... – раптам стукнуў сябе ў грудзі, – і пры суседзях такіх харошых ідзе хлопец зарабляць адзёжкі для малой!

– Не крычы! – нервова адазвалася цётка. – Дзяцей напужаеш.

– Не бойся, Нэла ж дзядзьку не баіцца, праўда? –падміргнуў Аркадзь Нэле, а тая і праўда назірала за ўсім і слухала без страху на тварыку.

– От ты сяброўкай Зоі была, – зноў павысіў голас Аркадзь, стаў казаць з абвінавачваннем: – А ты сама не магла здагадацца, што трэба гэтаму дзіцяці? Не ведала, што Зойка...

– Мы пойдзем, – Сяргей узняўся з-за стала. – Не трэба з-за нас сварыцца. Я не маленькі. Мы галадаць не будзем. Нэла! – ён працягнуў руку.

– Чакай, чакай, – не мог астыць Аркадзь. – Ты хлопец разумны, але ж ты тут да восені. А далей, далей што?

– Я тут застануся. Працаваць пайду...

– Вучыцца табе трэба, заканчваць школу...

– Не трэба мне вучыцца. Я ўсё роўна... Мне навука не ідзе...

Сяргей падняў вузел, узяў Нэлу за руку.

– Дзякуй.

– І табе дзякуй, – Аркадзь падаў руку на развітанне, і Сяргей на гэты раз смела паціснуў шырокую далонь мужчыны.

– Значыць, пакуль мае вырастуць, я на цябе магу разлічваць у выпадку чаго, так? – прыжмурыўся хітравата Аркадзь.

– Разлічвайце, – кіўнуў Сяргей, і яны з Нэлай выйшлі з хаты.

Жонка Аркадзя з хвіліну маўчала, потым нерашуча сказала:

– А як скажуць, што ты хлопца за парабка трымаеш?

– А пайшлі яны ўсе!.. – Аркадзь раптам злосна, гучна мацюкнуўся. – Хлопца пабачаць! А меншую хто-небудзь бачыць? Ты бачыш?

Частка 10

Рыхтаваліся доўга, ажно два дні. У першы дзень майстравалі рагаткі. Эдзік прывёз з сабой у вёску здабыты недзе гумавы медыцынскі бінт. Во гэта рэч! Гэта не чорная гума з веласіпедных камер. Палоскі з гэтага бінту можна расцягваць на ўсю руку, а б’е рагатка – ні з чым не параўнаць. А трапнасць якая! Двух вераб’ёў Віцька збіў чатырма каменьчыкамі, а Эдзік злаўчыўся ластаўку на ляту падстрэліць. Не забіў, тая яшчэ жыла, пасадзілі яе на плот – няхай ачухваецца, бо ластаўка ўсё ж.

На другі дзень збіралі каменьчыкі. За вёскай будавалі дарогу, жвіру навезлі. У тым жвіры і корпаліся паўдня, пакуль не набілі кішэні “кулямі” – велічынёй з буйны арэх на ляшчыне каменьчыкамі.

К вечару назбіралі бутэлек, аднеслі ў кар’ер і там стралялі па іх. Але надта цікава не было – то ж не паляванне.

У лес збіраліся пайсці гадзін у 9 раніцы, на ўвесь дзень. Хлеба і агуркоў з соллю павінен быў набраць Віцька. Эдзік будзе несці ваду.

У лес увайшлі, калі сонца пачало ўжо адчувальна прыпарваць.

– Слухай, птушак процьма звініць, а ні адной, халера, няма! – пакруціў галавой па баках Віцька.

– Ат, нам драбяза не трэба, – упэўнена адмахнуўся Эдзік. – Сойку вышуквай, дзятла...

Але ні сойкі, ні дзятлы на вочы не трапляліся. Блукалі на лесе, пастрэльваючы зрэдку з рагатак на галасы нябачных птушачак. Калі з гушчару лістоты пасля стрэлу спуджана вылятаў трапяткі камячок і знікаў у кроне суседняга дрэва, Эдзік, цвыркнуўшы слінай, канстатаваў:

– Паміраць паляцела.

Хадзілі ўжо з гадзіну. Урэшце прыселі на выварацень, Віцька дастаў лусту хлеба, разламаў, тое ж зрабіў з агурком.

– Пакуль тая смажаніна, з голаду адурэем...

Хрумсталі гурком, калі недзе далёка ўбаку пачуўся рэзкі сарочы трэск.

– Во! Слухай! – Эдзік аж падскочыў, павярнуўся на гук. – Сарокі!

– Ну, сарокі, – паціснуў плячыма Віцька. – А сарок ядуць?

– А яны што, не з мяса? – агрызнуўся Эдзік. – А чучала сарокі не менш прыгожае... Слухай, калі яны так стракочуць, значыць – там гняздо! А ў гняздзе – птушаняты. Ужо вялікія будуць, лета сярэдзіна. Пайшлі!

Віцька, на хаду глытаючы ваду з бутэлькі, паспяшаўся за Эдзікам у гушчар. Гняздо сарок знайшлі, калі ўжо здранцвелі шыі ад напружання і неабходнасці трымаць галаву задзёртай к небу, каб аглядаць верхавіны дрэў. Яно, гняздо, было на невысокай хвоі, і, здавалася знізу, далезці да яго – нічога цяжкага.

У гэтай сухой кучы галінак, пераплеценых між сабой, сапраўды нешта было, бо дзве дарослыя сарокі, калі хлопцы спыніліся пад хвояй, распачалі адчайны лямант.

– Так, ану, беглым па гэтых гадах – агонь! – закамандаваў Эдзік і пачаў хутка, каменьчык за каменьчыкам, закладваць у рагатку.

Віцька паспяшаўся зрабіць тое ж.

Сапраўдны залп атрымаўся! Адзін каменьчык трапіў у цела высока ляцеўшай птушкі, яна спуджана крыкнула, рэзка змяніла накірунак палёту, знікла ўбаку.

– Ага! Бачыў, як я пацэліў! – Эдзік зноў нацягваў гуму рагаткі. – Страляй па гэтай! – і каменьчык паляцеў у бок другой птушкі, што стракатала, седзячы каля гнязда.

– То я пацэліў! – запярэчыў нясмела Віцька, але спыніўся – якая розніца, цяпер не час высвятляць.

– Так, гэтую мо не прагоніш, а трапіць знізу немагчыма, хаваецца за сукамі, – спыніўся Эдзік. – Давай, лезь на хвою.

Віцька хутка пачаў узнімацца па суках, якія раслі прама ад ствала, бы спецыяльна, каб па іх лазілі.

Сарока рэзка сакатала недзе над галавой Віцькі. Перад самым яго тварам быў вялізны камяк скручаных, зблытаных неймаверна галінак. У глыбіні іх было бачна нешта стракатае.

– Птушаняты ёсць! – гукнуў Віцька.

– Выдатна! Кідай хутчэй! – закамандаваў знізу Эдзік.

– Ага! Ты паспрабуй залезь! – агрызнуўся Віцька, раздзіраючы голле гнязда.

Здаецца, накіданы былі галінкі абы-як, а ні адной не выцягнуць! Ды яшчэ і не ломяцца. А тут сарока над самай галавой стракоча, здаецца, вось-вось у твар кінецца.

Сяк-так расхістаў гняздо, разварушыў голле, трымаючыся адной рукой за ствол сасны. Ірваў, выдзіраў другой сухія галінкі, залазячы ўсё глыбей і глыбей да таго, што нерухома замерла ў глыбіні ў прадчуванні смерці.

Нарэшце рука дацягнулася, пальцы намацалі цёплае, жывое.

– Ого! А яны ўжо вялікія! – выгукнуў Віцька, выцягнуўшы адно сарачанё з гнязда. – Хутка б паляцелі.

– Кідай долу адно! Пабачым! – заёрзаў пад дрэвам ад нецярпення Эдзік.

Віцька паслухаўся.

Сарачанё, няўмела, бязладна ўзмахваючы крыламі, стукаючыся аб сучча хвоі, стракатым камяком упала на зямлю. Падхапілася, пабегла, трапечучы крыламі, падскокваючы.

– Куды! Куды, гадзіна!? – са злым азартам крычаў Эдзік, закладваючы каменьчык у рагатку. – На!

Каменьчык зашыўся ў ігліцу. Эдзік бег за сарачанём, страляў яшчэ, яшчэ, пакуль каменьчык не трапіў у спіну птушаняці, прыбіў яго да зямлі.

– Гітлер капут! – радасна закрычаў Эдзік. – І зблізку, паднёсшы рагатку да самага ўздрыгваючага бела-чорнага цельца, расцягнуў з усяе моцы гуму і стрэліў.

– Во даў! Віцька! Я яму мазгі выбіў, а камень у чэрапе засеў! – зарагатаў у захапленні Эдзік. – Кідай яшчэ адно!

– Дудкі! – гукнуў Віцька. – Я буду кідаць, а ты – страляць? Я таксама пастраляць хачу.

– Ну, добра, я не буду больш страляць. Кідай!

– Не, я з сабой вазьму. Тут усяго трое засталося, – адказаў Віцька, выцягваючы чарговае птушаня, якое раптам усчало рэзкі, непрыемны крык. Сарока зверху застракатала, бы загаласіла, нябачная, пагрозліва блізкая.