Гапееў Ведзьміна тоня - Неизвестно
Шрифт:
Интервал:
Закладка:
– Што, на дне востраў шукаць? – прыжмурыўся дзед Васіль.
– Ды не... Я хачу дакладна вымераць адлегласць паміж астравамі, як яны вакол возера ляжаць, ну і іншае...
– А навошта? – дзед шчыра здзівіўся.
– Ды... калі астравы дакладна размешчаны неяк сістэмна, значыць – яны штучныя, ну людзі іх самі насыпалі.
– Можа, і самі... Некалі даўно там людзі жылі...
– Жылі? – аж падскочыў Віталь. – Даўно?
– Відаць, даўно, – дзед затушыў недакурак. – Мы, калі зямлянку зімой у сорак трэцім дзяўблі, нешта знайшлі такое – ці то зруб стары, ці яшчэ што. Не да таго было, каб разглядаць... Паўсюдна людзі раней жылі, дзе было бяспечна. Астравы ў балоце, а па балоце хадзіць, не ведаючы сцежак, – сабе на згубу. Самі астравы сухія, вялікія. Мо якое паселішча і было. Ці канакрады сабе лежбішча былі зрабілі, ці разбойнікі...
– Дык да вострава таго, дзе вы хаваліся, цяпер не дайсці.
– Цяпер – не. Сцяжынку я ўжо забыў, ды і тыя вольхі, што мы ўсцілалі ў багну, даўно пагнілі... Зімой толькі, і то з асцярогай.
– Зіма далёка... А калі на лодцы? – апошняя надзея прагучала ў словах Віталя.
– Няма, хлопча, ні ў каго чоўна. На копанцы хіба на ім плаваць? Сам я даўно не рыбачу. Цяжка хадзіць мне па балоце.
– А я лодку з камеры зраблю, – чапляўся, як за саломінку, Віталь.
– На гумавай лодцы там лепш не плаваць, – паківаў галавой дзед Васіль. – Возера ж на самай справе – гэта і не возера, а кавалак балаціны. У іншых месцах можна на корч які напароцца...
– Плыткае возера? А той востраў, які праваліўся? – разгубіўся Віталь.
– Ды гэта казкі, – адмахнуўся дзед. – Плыткае то плыткае, а дно ж балоцістае. Не зразумець, дзе тое дно пачынаецца. Шост лезе і лезе ў ваду на ўсе чатыры метры, бы ў кісель які.
– А пра рыбака яшчэ расказваюць, – перацепнуў плячыма Віталь. – Быццам і дагэтуль ён па возеры плавае.
– Ніхто там не плавае ўжо. Год дзесяць таму, тое праўда, нехта невядомы, мо з гарадскіх, некалькі дзён кружыў па тоні на маленькай лодачцы. І тое праўда, што згінуў. Лодку я пасля знайшоў… А яго не бачылі. Дзіўны чалавек быў. Быццам хаваўся ад людзей… Вось, такія справы. Балота – жартаў не любіць.
– Дык што рабіць? – з адчаем ужо запытаў Віталь – прападала яго мара.
– Ну, прыдумаць можна што-небудзь заўсёды, – загаварыў, супакойваючы стары. – Адно скажу: не аднаго гэта справа, аднаму – не справіцца.
– З чым не справіцца? – загарэўся Віталь, адчуўшы ў словах дзеда Васіля нейкую прыхаваную надзею. – Човен рабіць?
– Ну, човен зрабіць – майстэрства трэба ды і матэрыялы асаблівыя, а вось плыт – іншая справа.
– Плыт? – Віцька аж падскочыў.
Ну вядома ж, плыт! Яму не страшны карчы, ён не перакуліцца, як лодка!
– Плыт, плыт... – дзед Васіль узняўся, дапытліва глянуў на Віталя. – А ты што ж да мяне без сяброў прыйшоў? Аднаму на такую справу ісці не варта.
– Ды... Я яго ўгавару, – заспакоіў больш сам сябе Віталь, маючы на ўвазе Віцьку. Ну, на самай справе, пройдзе ў яго хандра, хіба ж адмовіцца ён ад такога: плыт зрабіць і на ўсіх астравах пабываць, рыбу на зорцы палавіць, юшку на кастры зварыць, у будане паначаваць? Эх, што тут казаць!
– Ну, вось што, – загаварыў дзед Васіль. – Ты ідзі ў сад, там баба яблыкі збірае. А цераз агарод сходзіш да будана, што ў садку Зойкі-п’яніцы стаіць. Клікнеш адтуль хлопца да мяне. Я ў садку буду.
Віталь трохі здзівіўся, але пытаць нічога не стаў.
Ля будана ў вішняку ён пабачыў Нэлу, якая гулялася ў пяску з цацкамі. Сам Сяргей раскладваў агонь. Побач стаяла закопчаная каструля, з чыстай вадой. Сяргей азірнуўся на крокі, стаў так, каб падыходзячы Віталь не бачыў, што там, у каструлі. А ў ёй былі дзве выпатрашаныя і памытыя тушкі галубоў – сённяшняя ранішняя здабыча Сяргея. Злавіў галубоў ён звычайнымі начоўкамі: перакуліў, прыўзняў адзін край, падпёр палкай, да якой прывязаў тонкую вяроўчыну. Пасыпаў хлебных крошак. І ўся хітрасць.
Цяпер Сяргей збіраўся варыць суп. І з’яўленне Віталя яго ніколькі не абрадавала.
– Што трэба? – спытаў Сяргей з папярэджаннем у голасе, дзе яскрава чулася: “Лепш не падыходзіць бліжэй”.
Ён пазнаў Віталя – гэта той, які тады на возеры ўзняў рукі ўгару, не палез у бойку, але ў копанцы пабываў.
– Цябе дзед Васіль заве, – адказаў Віталь, таксама пазнаўшы Сяргея. У думках ён адзначыў сам сабе, што добра зрабіў, калі там, на копанцы, не палез у бойку…
Павярнуўся і пайшоў, не тлумачачы нічога. Ды і што ён мог сам патлумачыць?
Дзед у садку, седзячы на прынесеным сюды зэдліку, ужо нарэзваў у вялікую каструлю яблыкі.
– Бач, насыпала колькі, – звярнуўся ён да Віталя. – Што казе парэжу, што баба пасушыць. Ты выбірай сабе, еш.
Віталь выбраў яблык, абцёр, і ў гэты час падышоў Сяргей.
– Клікалі, дзед Васіль?
– Клікаў, клікаў, – дзед не адкладваў нож убок. – Ты на Ведзьмінай тоні збіраешся рыбачыць, так?
– Ну-у, – пацвердзіў Сяргей.
– То я табе во напарніка знайшоў, – кіўнуў дзед Васіль на Віталя. – І яму гэта тоня трэба, то ўдвух вам лацвей будзе, ды і я чым дапамагу.
– Што дапаможаце? – здзівіўся Сяргей, а Віталь перастаў жаваць.
– Плыт дапамагу вам зрабіць. І сам паплыву з вамі.
– З намі? – не ўтрымаўся ад здзіўлення цяпер ужо Віталь.
– З вамі, як усё атрымаецца.
Стары паклаў на кошык з яблыкамі нож, абцёр рукі, загаварыў, гледзячы міма хлопцаў, некуды ў далячынь.
– Там чацвёра нашых вяскоўцаў прапала. Не выйшлі з багны. Атрад наш на групы разбіўся, вось адна група і не выйшла, знікла ў балоце. А адзін з той групы – сябра мой Андрэй Кульжа. Нам тады як вам было, мо на год больш. Хаты нашы побач стаялі, то мы з дзяцінства, як браты раслі, аднагодкі. Я жыву, а Андрэй прапаў з зімы 43-га... Ну, а цяпер во, калі паможаце, то хачу я там пабыць… Хоць не ўмею, ды неяк памалюся… Каб можна было мне і паміраць спакойна. Ну, як, Сяргей, Віталь, дапаможаце мне апошні свой доўг на гэтай зямлі выканаць?
Сяргей разгубіўся толькі на імгненне – ён зразумеў адразу ж усю сур’ёзнасць слоў дзеда Васіля, усю важнасць для старога яго задумы, і адказаў, не марудзячы:
– Дапамагу.
– І я дапамагу! – выгукнуў Віталь.
– От і добра. Сядайце, – кіўнуў дзед Васіль хлопцам і прадоўжыў: – Цяпер будзем аб справе казаць. Нас, значыцца, трое, а работы зрабіць трэба многа... На Заечым востраве лесу нямнога, а Заікін – адны вольхі. Дрэва цяжкае. Значыць, матэрыялы трэба з сабой браць. Я з бацькам тваім пагавару, – кіўнуў дзед на Віталя. – Ён на трактары падвязе, колькі можна. А там несці з паўкіламетра трэба. Вясна сухая была, і цяпер дажджы яшчэ не ішлі добрыя, то гразі многа не будзе. У мяне жэрдзе сухое ёсць, шалёўкі трохі. А вам, значыць, задача такая: гэтых во бутэлек пластыкавых, у якіх ваду фарбаваную прадаюць, трэба назбіраць. Валяюцца яны паўсюль, ля магазіна, на сметніку поўна. Гэта будзе нам замест гумавых колаў. І дрэва многа не трэба, і плот устойлівы будзе, траіх вытрымае, і не страшна на які корч напароцца…
– Чацвярых, – запярэчыў Сяргей.
– Ну, у тваёй Нэле дзесяць кілаграмаў вагі, – усміхнуўся дзед, зразумеўшы, што Сяргей кажа пра сястру. – Ну, як вам мой план?
– Здорава! – пляснуў сябе па калене Віталь. – Цяпер з вамі мяне без пытанняў начаваць на астравах пусцяць.
– Пусцяць, я сам перагавару... – стары хвіліну памаўчаў, павярнуўся да Сяргея:
– Ад Савінага вострава дно возера пясчанае, цвёрдае і паверхня вады чыстая. У тую зіму мы лункі ў лёдзе рабілі – рыба дыхаць узнімалася. Мы яе чэрпалі, як юшку лыжкай з каструлі, варылі, елі. Гэтым і выжылі. І шчупакоў колькі выцягнулі.
– У мяне спінінга няма на шчупака, – з жалем адказаў Сяргей.
– У мяне ёсць, я табе дам, – заспяшаўся невядома чаму Віталь, быццам Сяргей мог з-за адсутнасці спінінга адмовіцца ад стаўшай ужо такой рэальнай справы.
– І гэта добра, – замест Сяргея адказаў дзед Васіль. – Пайшлі, я вам дам колькі мяхоў, у іх будзеце гэтыя бутэлькі збіраць. Колькі збіраць, самі палічыце, вы хлопцы разумныя. А потым усё разам павязём...
Мяхі ад дзеда Васіля неслі разам. Каля будана Віталь нясмела прапанаваў:
– Давай палічым, колькі нам бутэлек трэба.
Сяргей адвёў позірк убок.
– Лічы сам.
– А ты?
– Лічы сам! – нечакана для Віталя крыкнуў Сяргей са злосцю. – Я – дэбіл. Чаго я, па-твойму, у інтэрнаце? – ён зірнуў на Віталя, а той раптам заўсміхаўся.
– Дэбіл – гэта калі сліна з рота цячэ і вочы пустыя. Не ведаеш, так і скажы, ды і ўсё.
– Не ведаю.
– Ну, давай я патлумачу, – не адставаў Віталь.
– Пайшоў ты... Мне суп варыць трэба. Нэлу карміць...
– А пайшлі да мяне паабедаем?
– Не, – рэзка адказаў Сяргей. – Я сам.
– Ну, добра, ты агонь раскладвай, а я буду лічыць. Паперы ў цябе няма?
– Ёсць... – вырвалася ў Сяргея, потым ён заматаў галавой: – Няма. Я Нэле вёз, у яе дзень нараджэння будзе, альбом, фламастэры.
– Ну, добра, няцяжка і на зямлі палічыць трэскай. Але не, – перадумаў Віталь. – Ты вары есці, я пайду дамоў, разлічу ўсё, бо трэба і схему плыта намаляваць, і прыйду гадзіны праз дзве. Табе нічога не прынесці? Ну, з ежы што-небудзь... – дадаў ён асцярожна.