Хоразм Маъмун академияси ўтмишда ва ҳозир. Хоразм Маъмун академияси ташкил топганлигининг 1000 йиллигига боғишланади - Ибадулла Байджанов

Мухтасар қилиб айтганда, IX – XIII асрларда Шарқда юз берган маданий уйғониш бутун Ўрта Осиё, Хоразм, Эрон, Хуросон, араб мамлакатлари Хиндистон хатто қадимги Юнонистон ва Италиянинг юксак илмий-маданий меросига бориб тақалган. Хоразм Маъмун академияси ана шу бой илмий меросдан ижодий фойдаланди, улар яратган илмий ғояларни ўз тадқиқотлари ва кашфиётлари билан янада бойитиб энг юксак поғонага кўтаришга муваффақ бўлди.

Шундай қилиб, Хоразм Маъмун академиясининг шаклланишида шу ўлкада антиқ ва илк ўрта асрларда ривож топган илмий-маънавий замин ҳал қилувчи аҳамият касб этади.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг саъйи-ҳаракати билан ЮНЕСКО ташкилотининг Бош конференцияси ўзининг 32 сессиясида Хоразм Маъмун академиясининг 1000 йиллик юбилейини дунё миқёсида нишонлаш ҳақида қарор қабул қилди. Бу тарихий қарор ўзбек халқнинг асрий орзуларини руёбга чиқарди, уларнинг қувончига қувонч бағишлади

Жаҳон илм-фани ва маданияти ривожига улкан ҳисса қўшган Хоразм Маъмун академиясининг бой илмий меросини ҳар томонлама ўрганиш, ёш авлод қалбида миллий ифтихор ва мамлакатимизнинг тарихий ўтмишига чуқур ҳурмат туйғусини камол топтириш, шунингдек, Хоразм Маъмун академиясининг 1000 йиллик юбилейи юксак ташкилий даражада нишонланишини таъминлаш мақсадида Вазирлар Маҳкамасининг 2004 йил 9 ноябрда қабул қилган қарори халқимизнинг тарихий хотирасини тиклашга хизмат қилади.

Президент Ислом Каримов 2005 йилнинг 21—22 сентябр кунлари Қорақалпоғистон Республикаси ва Хоразм вилоятида бўлганида Хоразм Маъмун академиясига келиб, у ердаги ишлар билан яқиндан танишди, юбилейга тайёргарликнинг бориши билан қизиқди. Учрашувда Хоразм Маъмун академиясининг ютуқлари ва камчиликлари ҳақида ўз фикр- мулоҳазаларини баён қилди. Хоразм Маъмун академияси жаҳонда танилиши учун авваламбор, ўзининг устувор тадқиқот мавзуларига эга Машхур араб сайёхи ибн Баттута бу фикрни давом эттириб «Бутун жаҳонда менга хали хоразмликлар каби ажнабийларга нисбатан ҳамхулк олийжаноб, меҳмондуст фикх илмини сув қилиб ичиб юборган доно кишиларни учратиш насиб этмаганди». Хоразмни зиёрат қилган араб олими берилиши шундан далолат берадики, Хоразм Маъмун академияси юксак бир мақомдаги қутлуғ даргоҳдир. Бу илм масканини Президент худди шундай тасаввур қилади ва шунга яраша ишлашни талаб ҳам қилади. Хоразм Маъмун академиясини минтақавий бўлим деб эмас, керак бўлса республикада Фанлар академияси даражада ривожлантириш лозим, деб таъкидладилар.

Шу мақсадда Вазирлар Маҳкамасининг «Хоразм Маъмун академияси фаолиятини такомиллаштириш ва унинг 1000 йиллигини нишонлашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида» 2005 йил 1 ноябрдаги 240-сонли қарори чиқди. Бу қарорда белгиланган вазифалар Президентнинг аждодларимиз яратган интеллектуал бойликка ҳурмат- нинг бир белгисидир.

Бугунги кунда Хоразм Маъмун академиясининг 1000 йиллигига бағишлаб, бутун республикамизда, шу жумладан, вилоятимизда, кенг кўламда маънавий-маърифий табдирлар, бунёдкорлик ва ободонлаш- тириш ишлари қизғин давом олиб борилмоқда. Бу ишда Урганч Давлат университети олимлари ҳам ўзларининг муносиб қиссаларини қўшиб келишмоқда. Улар Хоразм Маъмун академиясининг олимлари билан биргаликда юбилей тантаналарини муносиб нишонлашга қизғин тайёргарлик кўрмоқдалар.

Ўйлаймизки, Хоразм заминида бу тантаналарга тайёргарлик куриш ва уни рисоладагидек ўтказишда бутун дунё зиёлилари қатори хоразм, қолаверса, ўзбекистон аҳолиси ҳам фаоллик кўрсатадилар.

АБУ САҲЛ ИСО ИБН ЯҲЁ АЛ-МАСИҲИЙНИНГ

МАЪНАВИЙ МАЪРИФИЙ ҚАРАШЛАРИ

Й. Бобожонов,

Миллий истиқлол ғояси ва ҳуқуқ кафедраси доценти

Бундан минг йил муқаддам Хоразмнинг пойтахт шаҳри Гурганжда маърифатпарвар маъмунийлар сулоласига мансуб Хоразмшоҳ Али ибн Маъмун ва Маъмун ибн Маъмуннинг саъйи ҳарака- ти билан Шарқнинг йирик илмий маркази «Дорул ҳикма ва маъриф» ташкил қилинган эди. Фаннинг долзарб муаммолари билан шуғулланган бу илм даргоҳи шундан икки аср аввал Бағдодда фаолият кўрсатган «Байтул ҳикма» ҳамда Ўрта Осиё, хусусан Хоразмда шаклланган қадимий илмий-маърифий анъаналарни давом қилдириб, Жаҳон маданияти ва фани, айниқса маънавий-маърифий фикрлар тараққиёт ривожига кўрсатган таъсири ҳамда инсоният цивилизациясига қўшган ҳиссаси беқиёсдир.

Конец ознакомительного фрагмента.