Часовы прыпынак (на белорусском языке) - Андрэ Моруа
Шрифт:
Интервал:
Закладка:
Тут i я задумалася.
- На жаль - не... Няма ў мяне пэўнасцi. Лепшае, што ў мяне ёсць, гэта надзея, гатоўнасць прынесцi сябе ў ахвяру... У дзяцiнстве я марыла быць святой альбо гераiняй... А цяпер маё жаданне - прысвяцiць сябе чалавеку незвычайнаму i, у меру сiл маiх, памагаць яму ў яго справе, у яго высокiм прызваннi... Вось так... Я вам прызналася ў тым, пра што нiкому яшчэ не гаварыла... Чаму вам? Гэта i для мяне загадка. Ёсць у вас нешта такое, што патрабуе шчырасцi i абуджае давер'е.
- Гэтае нешта - адмаўленне, - растлумачыў ён. - Той, хто для сябе не дамагаецца таго, што людзi называюць "шчасцем", магчыма, здольны палюбiць другiх па-сапраўднаму i праз гэта знайсцi iншую форму шчасця.
I тады, учынак смелы i крыху шалёны, я схапiла яго за рукi i сказала:
- А чаму б вам, Пiтэр Дэн, не ўзяць сваёй часцiны сапраўднага шчасця? Я ж таксама вас амаль не ведаю, аднак, мне здаецца, вы iменна той чалавек, якога я ўвесь час падсвядома шукала.
- Гэта - iлюзiя... У рэальнасцi я зусiм не такi, я вы сабе ўяўляеце. Нiводнай жанчыне я не буду нi мужам, нi каханкам. Я жыву занадта ў сабе. Я не вытрымаю, каб з ранiцы да вечара, з вечара да ранiцы пры мне знаходзiлася жанчына, якая кожную хвiлiну патрабуе ад мяне ўвагi i мае на гэта права.
- Увага была б узаемнай.
- Безумоўна, але мне яна не патрэбна.
- Вы адчуваеце, што ў вас хопiць сiлы, каб змагацца.
- Больш дакладна, я адчуваю, што ў мяне хопiць сiлы, каб змагацца ў жыццi разам з усiмi людзьмi добрай волi... працаваць разам з iмi, каб зрабiць свет больш мiрным i шчаслiвейшым... цi хоць паспрабаваць зрабiць яго такiм.
- Можа, было б не так гэта цяжка, каб вам памагала сяброўка. Вядома, яна павiнна верыць у тое, што вас натхняе. Але калi яна вас любiць...
- Гэтага мала. Я ведаў жанчын, якiя, закахаўшыся, як самнамбулы, iшлi за любiмым чалавекам. Потым, прачнуўшыся, з жахам заўважалi, што стаяць над прадоннем i могуць упасцi. I тады ў iх з'яўлялася адзiная мэта: хутчэй спусцiцца ўнiз на роўную дарожку звычайнага жыцця... Мужчына, кахаючы такую жанчыну, спускаўся таксама. Пасля чаго, як гаворыцца, яны засноўвалi сямейны ачаг... Воiн складваў зброю.
- Вы хочаце змагацца адзiн?
Ён далiкатна абняў мяне:
- Мне вельмi балюча выказваць, але гэта праўда... Я хачу змагацца адзiн.
Я ўздыхнула:
- Шкада! Я гатова была дзеля вас адмовiцца ад Джэка.
- Лепш адмовiцца i ад яго i ад мяне.
- Чаму?
- Каб застацца сабой.
Я надзела капялюш перад люстэркам. Пiтэр падаў мне палiто.
- Правiльна, - сказаў ён, - трэба ехаць. Аэрапорт далёка адгэтуль, i лепш, калi мы прыбудзем раней, чым пасажыры аўтобуса.
Ён патушыў у кухнi лямпу i, перад тым як выйсцi, не стрымаўся i па-брацку абняў мяне. Я не супрацiўлялася, мне было прыемна адчуваць яго сiлу i ўладу. Але ён хутка адпусцiў мяне, адчынiў дзверы i выйшаў следам за мной.
На вулiцы нас чакала яго невялiчкая машына, i я села з iм побач, не сказаўшы нi слова.
Iшоў дождж, i вулiцы начнога Лондана танулi ў змроку i смутку. Праз хвiлiну Пiтэр загаварыў. Ён мне апiсаў людзей, што жывуць у гэтых дробных домiках стандартнай будоўлi, iх аднастайны побыт, убогiя радасцi i сцiплыя надзеi. Яго ўяўленне было на дзiва вобразным. Ён мог бы стаць вялiкiм раманiстам.
Потым мы апынулiся ў заводскiм прадмесцi. Мой спадарожнiк змоўк. Я моцна задумалася... Думала аб заўтрашнiм днi, аб сваiм прыездзе ў Ню-Ёрк, пра Джэка, якi, напэўна, пасля гэтай незабыўнай ночы мне будзе здавацца чужым i трошкi смешным. Раптам я сказала рашуча:
- Стойце, Пiтэр!
Ён рэзка затармазiў i запытаў:
- Што такое? Вам нядобра?.. Цi, можа, у мяне што забылi?
- Не. А толькi я не хачу ехаць у Ню-Ёрк... Я не хачу яшчэ раз выходзiць замуж.
- Што?
- Я перадумала. Вы мне раскрылi вочы. Вы мне сказалi, што ў жыццi бываюць моманты, калi рашаецца ўсё, i надоўга... У мяне якраз такi момант... Я перадумала. Я не выйду замуж за Джэка Паркера.
- Вы ўскладаеце на мяне страшэнную адказнасць. Мне здаецца, я вам даў добрую параду. Але я магу памылiцца.
- Вы не можаце памылiцца. I асаблiва я не магу памылiцца. Я цяпер ясна бачу, што збiралася зрабiць глупства. Я не паеду.
- Дзякуй богу! - павесялеў ён. - Гэта вам збавенне. Iначай, папалi б у бяду. А вам не боязна вяртацца ў Парыж, даваць тлумачэннi?..
- А чаго баяцца? Мае бацькi i сябры не хацелi, каб я ехала. Яны лiчылi гэта капрызам i будуць рады, што я вярнулася.
- А мiстэр Паркер?
- Джэк паходзiць засмучаны колькi дзён цi колькi гадзiн... Пабалiць крыху ўшчэмленае самалюбства, але ён скажа сабе, што вельмi цяжка жыць з такой наравiстай жанчынай, i ўцешыць сябе тым, што развод адбыўся да шлюбу, а не пасля... Трэба толькi паслаць яму зараз жа тэлеграму, каб заўтра не шукаў мяне дарэмна.
Пiтэр уключыў матор.
- Што будзем рабiць? - запытаў ён.
- Паедзем на аэрадром. Ваш самалёт вас чакае. А я сяду на другi, вярнуся ў Францыю. Скончыўся сон.
- Сон быў прыгожы.
- Але без вынiкаў.
Прыехаўшы ў аэрапорт, я зайшла на тэлеграф i напiсала тэлеграму Джэку: "Прыйшла да вываду шлюб неразумны кропка шкадую бо моцна люблю вас але не змагу жыць у чужым далёкiм краi кропка лепей незалежнасць кропка пасылаю нескарыстаны бiлет апраўдаць выдаткi кропка прывiтанне Марцэла".
Я перачытала i замест "жыць у чужым далёкiм краi" напiсала "жыць на чужыне". I ясна, i карацей.
Пакуль я складала тэлеграму, Пiтэр высвятляў, калi адправяць яго самалёт. Вярнуўшыся, ён сказаў:
- Усё - як мае быць цi лепш, нядобра ўсё: матор наладзiлi. Я вылечу праз дваццаць хвiлiн. Вам давядзецца чакаць да сямi гадзiн. Мне непрыемна пакiдаць вас адну. Хочаце, я куплю вам кнiжку?
- Не, - адказала я. - У мяне ёсць над чым падумаць.
- Вы ўпэўнены, што не будзеце шкадаваць? Яшчэ ёсць час, але, паслаўшы ўведамленне, позна будзе перайначваць.
Не прамовiўшы нi слова, я падала тэкст тэлеграмы чыноўнiку.
- Звычайная? - запытаў той.
- Спешная.
Потым я ўзяла Пiтэра пад руку.
- Дарагi Пiтэр, у мяне такое ўражанне, нiбы я праводжу да самалёта свайго самага блiзкага друга.
Я не змагу паўтарыць вам усяго, што ён мне гаварыў у гэтыя апошнiя дваццаць хвiлiн. Ён вызначыў некалькi важнейшых жыццёвых правiл. Вы не раз казалi мне, што ў мяне ёсць чалавечнасць, што я верная сяброўка i не ўмею хлусiць. Калi хоць частка гэтых добрых якасцей спраўдзiлася ва мне, я найбольш абавязана Пiтэру. Нарэшце ў дынамiк абвясцiлi: "Пасажыры да Ню-Ёрка. Рэйс шэсцьсот трыццаць два..." Я праводзiла Пiтэра да выхаду. Абняла яго там i моцна, ад душы, пацалавала. Больш мы нiколi не бачылiся.
- Нiколi не бачылiся? Чаму? Хiба вы не пакiнулi яму адраса?
- Пакiнула, але ён мне нiколi не пiсаў. Вiдаць, яму падабалася ўвайсцi вось гэтак у жыццё людзей, паказаць iм дарогу i знiкнуць.
- А прыязджаючы ў Лондан, вы не прабавалi яго знайсцi?
- Навошта? Ён сам прызнаўся, што аддаў мне сваё самае лепшае. Натхнёнага настрою тае ночы мы б не вярнулi нiколi. Не, тады нам было вельмi добра... Шчаслiвыя моманты мiнулага не аднаўляюцца... Цяпер скажыце, мела я прычыну сцвярджаць, што гэта прыгода была самай дзiўнай у маiм жыццi? Цi ж не цуд, што чалавек, якi перайначыў мой лёс, прымусiў жыць у Францыi, а не ў Амерыцы, якi зрабiў на мяне такi моцны ўплыў, быў незнаёмы ангелец, выпадковы сусед у лонданскiм аэрапорце?
- Гэта нагадвае, - заўважыў я, - антычныя мiфы, калi бог у вобразе жабрака альбо чужаземца размаўляе са смяротнымi... Але, сказаць па праўдзе, Марцэла, гэты незнаёмы не надта перавыхаваў вас, паколькi ўсё скончылася тым, што вы выйшлi замуж за Рэно, якi, хоць i носiць iншае iмя, але па сутнасцi той самы Джэк.
Падумаўшы, яна сказала:
- Ну так... Чалавечую прыроду змянiць нельга, яе можна толькi падправiць.
Пераклад: Юрка Гаўрук