Беларуска (на белорусском языке) - Марта Пиньска

Змешаная са страхам асалода спрычынiла тое, што яна амаль не адчула хвiлi прабiвання праз дзявочую плеўку. Марк даволi спорненька закончыў, бо такi дарунак лёсу быў i для яго таксама раскошнай неспадзяванкай. За сцяной у ваннай другая дзяўчына чакала сваёй чаргi. Аказалася, што яны прынялi рашэнне па чарзе аддацца Марку, метадычна трацячы свой найкаштоўнейшы скарб. Марк, вiдаць, зрабiў на iх уражанне годнага мужчыны. Рашылi не чакаць прыяцеля. Калi першая сышла з ложка i на хвiлiну знiкла ў ваннай, паявiлася другая таксама авiнутая купальным ручнiком. Яна была яшчэ больш напалоханая, чым яе сяброўка. Але таксама поўная рашучасцi. Халодным, амаль дакладна разлiчаным голасам сказала яму прыступаць да справы. Легла на спiну, скiнуўшы з сябе ручнiк. Марк, ашаломлены першым актам, яшчэ не прыйшоў да памяцi. Як i ў першым выпадку праверыў, цi сапраўды дзяўчына яшчэ нечапанка. Так, была. Пачаў змушаць сябе на пяшчоты. Але нiчога з таго не выходзiла. Той, як на злосць, занаравiўся i пастанавiў не паддавацца. Гульня задоўжылася, трывала ўжо пяць, дзесяць, пятнаццаць мiнут. I анi. Тады ён папрасiў дзяўчыну, каб яна ўзяла ў руку яго мужчынскасць. Тая абурылася. О не! Каб, дык не! Марк быў на краi роспачы. Меў пад сабою другую па чарзе цэлку i не спрамогся адным банкетам справiць два вяселлi.

А тым часам дзяўчына ўся аж перавялася. I гэта толькi пагаршала справу. Нарэшце ён рашыўся адысцiся на хвiлiнку, што давала яму магчымасць уцячы i выблытацца з гэтага недарэчнага становiшча. Сказаў, што хоча яшчэ раз патэлефанаваць прыяцелю, каб той прыехаў. Дзяўчына ўстала з ложка i пабегла ў ванную. Марк, не доўга думаючы, пацiхеньку сабраў манаткi i - шмуль з хаткi, стараючыся ўцячы без лiшняга шуму. Калi ехаў машынай, у iм мяшалася пачуццё палёгкi, вiны, са смакам перажытай асалоды i плягi адначасова.

XXXIV

Пане Божа,

я нiбы скравак паперкi

з Тваiм запiсаным жаданнем

шкуматанай ветрам i раптоўнымi павевамi

ад людзей што мiма праходзяць

ад праезджых машын

маю цела

што ты даў мне ў дарунак

у дзень пачатку майго

i пэўнага болей нiчога

за што я табе ўдзячная

бо тым самым ты звольнiў мяне

ад жахлiвага рашэння

якое iншыя на сябе прымаюць

Пане Божа

мая самотнасць

маё цела

мой страх

i ўсе тыя дробныя радасцi

складаю Табе

удзячная за магутнасць прысутнасцi

якую дакладна бачу

уначы

па-над галовамi

i дахамi горада

XXXV

Тыдзень таму назад я атрымала запрашэнне ў Вiцебск прачытаць некалькi лекцый па польскай мове ў мясцовым унiверсiтэце. Наша амбасада ўжо два гады як спрабуе наладзiць там рэгулярныя заняткi па польскай. Мяне як лектарку папрасiлi высветлiць атмасферу i цiкавасць. Увогуле, як мне расказаў адзiн супрацоўнiк амбасады, яны тут разумеюць, як улады баяцца польскай мовы i як афiцыйна цяжка прабiцца праз гэты адмiнiстрацыйна задэкрэтаваны страх. Прасцей з сербалогiяй i балгарыстыкай. Хай беларускiя студэнты вучаць хоць турэцкую, хоць арабскую, але, баранi божа, каб толькi не польскую! Тым не меней ёсць некалькi зацiкаўленых асобаў у тамтэйшым унiверсiтэце, нейкiя рэшткi iнтэлiгенцыi, якая "мыслiць свежа", якая цягнецца да Польшчы, бачачы ў гэтым натуральнае развiццё сваiх памкненняў. Я думаю, нашыя пяць мiнут i так прыйдуць, калi пачнецца масавы адплыў ад расейскай культуры. Гэта толькi пытанне часу. Так вось мне i далi паўтара дзесятка заняткаў на працягу трох дзён. За гэта добра плацяць, за гатэль таксама. I думаць няма чаго - трэба ехаць. Тым болей, што мне даўно хацелася пабачыць горад Шагала.

Я запрасiла яе ў паездку гэтай марознай студзеньскай ранiцай. Прыйшла загадзя да яе на кватэру, калi яна, ужо ўстаўшы, свяшчэнадзейнiчала над запарваннем кавы. Водар асвяжыў нашу сустрэчу i без таго поўную напружання пасля яе няскончанага рамана з Дзiмам. Нешта мне здаецца, што памiж iмi як бы штось прабегла, папсавалася, але я не назалялася, каб яна мне ўсё выкладвала. Я сказала ёй толькi пра прапанову з'ездзiць на некалькi дзён у Вiцебск, на што яна жвава зрэагавала расказам з газеты на тэму маладзёжнага бунту ў тамтэйшай турме. Адразу згадзiлася пад'ехаць разам. Ужо каторы тыдзень яна хацела напiсаць доўгi артыкул пра бесперспектыўнасць, у якой жыве моладзь i пра нарастаючае адчуванне бунту, якi можа лёгка перарадзiцца ў нешта больш сур'ёзнае. Цэлае пакаленне, якое ўжо не ведае савецкай сiстэмы, старэйшымi сiлком ўпiхваецца ў стаптаныя боты i абноскi камунiстычнай iдэалогii. Сказала, што нават калi i няма заказу на тэкст, дык i так яго апублiкуе, а апроч таго вельмi хоча паехаць са мною ў Вiцебск. Прапанавала, каб мы разам спалi ў гатэлi, што дадало б нашай паездцы яшчэ большага румянцу. Даўно мы не спалi разам, i я паглядала на яе з усё большым апетытам.

Развiталiся на тры гадзiны. Я паехала пакаваць свае рэчы, залатвiць сякiя-такiя справы ў горадзе. На кухнi пакiнула Марку запiску, што некалькi дзён мяне не будзе, што цалую ў самы кончык яго цудоўнага красунчыка i тут жа нарысавала яго на паперцы. Вельмi востры.

I ўжо неўзабаве, паполуднi мы сядзелi ў вiцебскiм аўтобусе. Адразу за Раўбiчамi яна паказала мне краявiд, якога такога я ў Беларусi яшчэ не бачыла i ўбачыць не разлiчвала. Гэтыя мясцiны называюць беларускай Швейцарыяй. Несустраканы яшчэ кантраст памiж плоскай i балоцiстай панарамай, якую бачыш у дарозе да Берасця, альбо багнiстымi, лясiстымi нетрамi каля Магiлева i гэтым узгорыстым краявiдам, падобным на Бяскiды цi Бяшчады. Адразу за Лагойскам мясцовасць выроўнiваецца, а ўжо ў ваколiцах Лепеля - звыклы лясны ландшафт з невялiкiмi ўпадзiнамi i пабiтай асфальтавай дарогай, на якой аўтобус падскоквае, вытрасаючы з пасажыраў усякую ахвоту прыкархнуць.

Згадалася апавяданне Ўладзiмiра Арлова, як ён падарожнiчаў гэтай трасай i, праязджаючы кожнае мястэчка-прыпынак, успамiнаў людзей, найчасцей дзяўчат, з якiмi звёў яго лёс на розных прыпынках жыцця.

Дабiраемся да Вiцебска. Сузiраем з-над Дзвiны шагалаўскiя краявiды. Горад такi смутны i шэры. Яна расказвае мне пра фестывалi, якiя летам на некалькi дзён у год ажыўляюць горад i яго наваколле. Прыязджаюць вялiкiя зоркi расейскай эстрады. Аднаго разу такi малады талент Васiль Баканаў - гэты Павароццi Садружнасцi Незалежных Дзяржаў (iм заўсёды мусова мець нейкi эрзац у вытворчасцi лядоўняў, самалётаў i зорак эстрады) прывiтаў публiку воклiчам, што, бачыце, шчаслiвы, што сёння можа спяваць на Ўкраiне. Нiчога сабе. Што значыць нейкаму артысту-маскалю прабздзецца ў Астрахань, Адэсу, Менск, Кiеў цi Вiцебск. Раз плюнуць. А тутэйшыя людзi нават нiяк не зрэагавалi. Савецкае атупленне, залiтае морам гарэлкi i нiчым не абгрунтаванага кайфу.

Iдзём у гатэль. Шэры высокi будынак у цэнтры горада. Пануры i негасцiнны. У холе сноўдаецца пiльнае вока, якое адразу, як толькi мы ўвайшлi, падскоквае i пытаецца, чаго нам трэба. Паказваем на акенца адмiнiстратара i падыходзiм зарэзерваваць нумар. У адмiнiстратарскай пуста. За перагародкай чуюцца, аднак, вясёлыя галасы. Мужчынскiя i жаночыя. Нейкая ў iх там бяседа. Хвiлiну чакаем, але нiхто не падыходзiць. Нарэшце яна не вытрымлiвае i iдзе за перагародку. Я на паўкроку за ёю. З цiкаўнасцi. Сапраўды некалькi асобаў сядзяць за невялiкiм столiкам. Падымаюць кiлiшкi з чарговым тостам. Убачыўшы нас, адмiнiстратарка нервова падымаецца i незадаволена пытаецца, чаго мы хочам. Чаго ж можна хацець у адмiнiстратара гатэля паполуднi? Гасцей вiдаць няшмат. Сонная атмасфера i мала жыцця. Я запаўняю складаны фармуляр, у якiм апытваюць, бадай, цi не пра ўсё на свеце. Яна стаiць збоку i iранiчнай усмешкай квiтуе кожнае маё ўголас сказанае слова з картачкi. Што ўпiсаць, а што не? Адмiнiстратарка пасля пытання не вытрымлiвае маёй упартасцi i злосна адварочваецца. На хвiлiну зноў знiкае за перагародкай, дзе яе чакае новы тост. Я пакорлiва запаўняю фармуляр, падрыхтоўваю грошы i не маю нiякай ахвоты да закалотаў. Чакаю хвiлiну, адмiнiстратарка выходзiць гуллiвая пасля чаркi i забiрае ў мяне дакументы. Яшчэ раз пытаецца, колькi ночаў я буду ў гатэлi, падлiчвае суму, аддае картку i кажа заплацiць у суседнiм касавым акенцы. Там касiркi таксама няма. Убачыўшы на маiм твары пытанне, крычыць убок застолля за перагародкай. "Вольга! Прымi грошы!" Тоўстая i расчырванелая ад алкаголю Вольга ўточваецца на сваё службовае месца, i адразу яе радасны твар мяняе выраз. Яна робiцца засяроджанай, важнай i сюд-туд з падазрэннем зiркае ў мой бок. Лiчыць грошы, выпiсвае квiток. Вяртаюся з iм да адмiнiстратаркi i, аддаўшы пашпарт, атрымлiваю невялiкi металiчны ключ з вялiкай алавянай цi, можа, сталёвай бiруляй. Яго немагчыма насiць у кiшэнi.

Iдзём да лiфта, на якiм залатымi лiтарамi ўвекавечаны прозвiшчы найбольш знакамiтых гасцей гатэля. Лукашэнка, Алексiй II - патрыярх, Ала Пугачова, Мiхаiл Гарбачоў, Пiлiп Кiркораў. Астатнiя прозвiшчы нiчога мне не гавораць. Мабыць, маскоўскiя ўладцы альбо эстрадныя артысты.

Парт'е ўважлiва прыглядваецца да нас i iнфармуе, што сяброўка можа тут быць толькi да вечара, у iншым разе павiнна прапiсацца. Я кiваю галавою, i мы ўваходзiм у лiфт.