Казкi (на белорусском языке) - Братья Гримм

Калi надышоў час вяселля, з'явiлiся вераломныя сёстры. Хацелi падлiзацца да Папялушкi i падзялiць з ёй шчасце. I калi вясельны поезд накiраваўся ў царкву, старэйшая сястра сядзела справа, а малодшая - злева; i вось выклявалi галубы кожнай з iх па воку. А потым, калi вярталiся назад з царквы, старэйшая сястра сядзела злева, а малодшая - справа; i выклявалi галубы кожнай з iх яшчэ па воку.

Так вось былi яны пакараны за злосць сваю i хiтрасць на ўсё сваё жыццё слепатой.

ДВАНАЦЦАЦЬ ПАЛЯЎНIЧЫХ

Жыў каралевiч, i была ў яго нявеста, якую ён вельмi любiў. Ён цешыўся сваiм шчасцем, але раптам атрымаў вестку, што яго бацька захварэў, памiрае i хоча перад смерцю з iм развiтацца. I сказаў каралевiч тады сваёй любай:

- Я павiнен ехаць, мне давядзецца цябе пакiнуць на нейкi час, дык вось, даю табе на памяць пярсцёнак. Калi я стану каралём, вярнуся назад i забяру цябе.

Сеў ён на каня i паскакаў. Калi ён прыехаў дамоў, бацька памiраў. Ён сказаў яму перад сконам:

- Дарагi мой сын, апошнi раз хацеў пабачыцца з табой перад смерцю, абяцай мне, што ты жэнiшся па маёй волi...

I назваў ён адну каралеўну, якая павiнна была стаць яго жонкай. Сын быў так засмучаны, што не падумаў i сказаў:

- Добра, дарагi мой татачка, хай будзе па вашай волi.

I кароль памёр.

Надышоў час памiнак, i сын павiнен быў выканаць волю бацькi. Ён накiраваў да той каралеўны сватоў, i яе бацькi далi згоду выдаць дачку за яго замуж. Але пачула пра вяселле першая нявеста i так зажурылася з прычыны яго нявернасцi, што ледзь не памерла з гора. I сказаў тады ёй бацька:

- Дачушка мая любая, навошта ты так перажываеш? Што хочаш, тое я i зраблю для цябе.

Падумала дзяўчына хвiлiнку i кажа:

- Дарагi мой татачка, хачу, каб было ў мяне адзiнаццаць падобных на мяне i тварам, i постаццю, i ростам дзяўчат.

I адказаў кароль:

- Калi тваё жаданне можа быць выканана - яно будзе выканана.

I загадаў ён шукаць па ўсяму каралеўству падобных на дачку дзяўчат: i тварам, i постаццю, i ростам.

Неўзабаве прывялi iх да каралеўны, i яна загадала пашыць iм дванаццаць аднолькавых паляўнiчых касцюмаў, i павiнны былi адзiнаццаць дзяўчат прыбрацца ў гэтыя паляўнiчыя касцюмы, а каралеўна надзела дванаццаты. Потым яна развiталася са сваiм бацькам i разам з дзяўчатамi прыехала на сядзiбу свайго колiшняга жанiха.

Яна спытала, цi не патрэбны каралю паляўнiчыя i цi не возьме ён iх усiх разам да сябе на службу. Паглядзеў на яе кароль, але не пазнаў. I таму, што ўсе яны былi маладыя i прыгожыя, ён не адмовiў i сказаў, што ахвотна возьме iх на службу. I былi яны залiчаны на службу паляўнiчымi.

Але жыў у караля леў, i быў ён зверам чарадзейным, ведаў аб усiх таямнiцах. Неяк увечары ён сказаў каралю:

- Ты думаеш, што ў цябе на самай справе дванаццаць паляўнiчых?

- Так, - адказаў кароль, - гэта дванаццаць паляўнiчых.

Тады леў i кажа:

- Ты памыляешся - гэта дванаццаць дзяўчат.

А кароль пярэчыць:

- Такога не можа быць... Ну, як ты мне дакажаш, што гэта дзяўчаты?

- О, загадай толькi рассыпаць у пярэдняй гарох, - адказаў леў, - i ты адразу пераканаешся. У мужчын крок цвёрды, упэўнены: яны пройдуць па гарошынах i не адну не зрушаць; а дзяўчаты - тыя iдуць дробненька, асцярожна, шаркаюць нагамi, вось гарошыны i раскотваюцца па падлозе.

Каралю спадабалася парада, i загадаў ён рассыпаць гарох у пярэдняй.

Але ў караля быў адзiн слуга, якi добра адносiўся да паляўнiчых. Пачуўшы, што iх хочуць выпрабоўваць, ён прыйшоў да дзяўчат i аб усiм расказаў.

Падзякавала слугу каралеўна i звярнулася да дзяўчат:

- Ну, цяпер усё залежыць ад вас - старайцеся ступаць па гарошынах цвёрдым, упэўненым крокам.

На другi дзень ранiцою кароль пазваў да сябе паляўнiчых. I калi яны апынулiся ў пярэдняй, дзе быў рассыпаны гарох, то прайшлi па гароху ўпэўнена i цвёрда, i паходка была ў iх моцная i прыгожая, i нi адна гарошына не пакацiлася, нават з месца не зрушылася.

Калi дзяўчаты пайшлi, кароль кажа iльву:

- Ты сказаў мне няпраўду: яны прайшлi, як мужчыны.

Леў растлумачыў:

- Дзяўчаты даведалiся, што iх будуць выпрабоўваць i абдумалi, як iм iсцi. Ты вось загадай паставiць у пярэдняй дванаццаць калаўротаў: прыдуць дзяўчаты, убачаць калаўроты i адразу абрадуюцца... мужчыны радавацца не будуць.

Каралю спадабалася парада, i ён загадаў паставiць у пярэдняй дванаццаць калаўротаў.

Ды слуга, якi жадаў дабра паляўнiчым, пайшоў i адкрыў i гэтую задуму караля. Застаўшыся сам-насам са сваiмi дзяўчатамi, каралеўна сказала iм:

- Трымайце сябе ў руках i на калаўроты нават не пазiрайце.

I вось, калi на другi дзень ранiцою кароль пазваў сваiх дванаццаць паляўнiчых, яны абыякава прайшлi праз пярэднюю, на калаўроты не зiрнулi нават.

Тады кароль зноў кажа iльву:

- Ты мяне падмануў: гэта мужчыны, на калаўроты яны не зiрнулi.

Леў адказаў:

- Яны i на гэты раз даведалiся, што iх хочуць выпрабаваць.

Але кароль ужо больш не верыў iльву. Дванаццаць паляўнiчых з гэтага часу заўсёды суправаджалi караля на паляваннi. Яны ўсё больш i больш яму падабалiся. Неяк у час палявання прыйшла вестка, што нявеста караля знаходзiцца ўжо ў дарозе. Пачула гэта сапраўдная нявеста i зрабiлася ёй крыўдна i балюча, так балюча, што нават сэрца амаль перастала ў яе бiцца, i яна, беспрытомная, упала. Кароль, убачыўшы, што з яго мiлым паляўнiчым нешта здарылася, падбег да яго. Жадаючы памагчы, ён сарваў у яго з рукi пальчатку. I тут убачыў ён пярсцёнак, якi падарыў сваёй нявесце, паглядзеў у твар i пазнаў яе. I захвалявалася яго сэрца, пацалаваў ён яе, а калi яна расплюшчыла вочы, сказаў:

- Ты - мая, а я - твой, i нiхто на свеце нас нiколi не разлучыць.

I кароль паслаў насустрач другой нявесце ганца i загадаў прасiць яе вярнуцца назад у сваё каралеўства, так як, маўляў, у яго ўжо ёсць жонка, а хто стары ключ знойдзе, таму новага не трэба.

Тут i вяселле згулялi. I леў зноў трапiў у мiласць да караля, бо ён жа яму ўсю праўду сказаў.

БРЭМЕНСКIЯ МУЗЫКI

Шмат гадоў таму жыў на свеце млынар. I быў у млынара асёл, разумны i дужы.

Доўга працаваў асёл на млыне, цягаў на спiне кулi з мукой i вось нарэшце састарыўся. Бачыць гаспадар: аслабеў асёл, не здатны больш для работы - i выгнаў яго з дому.

Спалохаўся асёл: "Куды я пайду, куды падзенуся? Стары я стаў i слабы".

А потым падумаў: "Пайду гэтак я ў нямецкi горад Брэмен i стану там гарадскiм музыкам".

Так i зрабiў. Пайшоў у нямецкi горад Брэмен.

Iдзе асёл па дарозе i крычыць па-аслiнаму. I раптам бачыць ён: ляжыць на дарозе сабака i цяжка дыхае.

- Чаму ты так запыхаўся, сабака? - пытае асёл. - Што з табой?

- Стамiўся, - гаворыць сабака. - Бег доўга, вось i запыхаўся.

- Што ж ты так бег, сабака? - пытае асёл.

- Ах, асёл, - гаворыць сабака. - Пашкадуй мяне. Жыў я ў паляўнiчага, доўга жыў. Па палях i балотах за дзiчынай для яго бегаў, а цяпер стары стаў,i надумаў мой гаспадар мяне забiць. Вось я i збег ад яго, а што далей рабiць не ведаю.

- Пойдзем са мной у горад Брэмен, - адказвае яму асёл, - зробiмся там музыкамi. Брэшаш ты гулка, голас у цябе добры - ты будзеш спяваць i ў барабан бiць. А я буду на гiтары iграць.

- Што ж, - гаворыць сабака, - пойдзем.

Пайшлi яны разам. Асёл iдзе, крычыць па-аслiнаму, сабака iдзе, брэша па-сабачы.

Iшлi яны, iшлi i раптам бачаць: сядзiць на дарозе кот, сумны сядзiць кот, невясёлы.

- Што ж ты такi сумны? - пытае яго асёл.

- Што ж ты такi невясёлы? - пытае сабака.

- Ах, - гаворыць кот, - пашкадуйце вы мяне, асёл i сабака. Жыў я ў сваёй гаспадынi, доўга жыў, - лавiў пацукоў i мышэй. А цяпер стары стаў, зубы ў мяне прытупiлiся, i захацела мая гаспадыня мяне ў рэчцы ўтапiць. Я i збег з дому. А што далей рабiць - не ведаю.

Асёл яму адказвае:

- Пойдзем з намi, кот, у горад Брэмен, станем там вулiчнымi музыкамi. Голас у цябе добры, ты будзеш спяваць i на скрыпцы iграць, сабака - спяваць i на барабане iграць, а я - спяваць i на гiтары iграць.

- Што ж, - гаворыць кот, - пойдзем.

Пайшлi яны разам.

Асёл iдзе, крычыць па-аслiнаму, сабака iдзе, брэша па-сабачы, кот iдзе, мяўкае па-кашачы.

Iшлi яны, iшлi. Праходзяць побач аднаго двара i бачаць: сядзiць на варотах певень i крычыць на ўсё горла: "Ку-ка-рэ-ку!"

- Ты што, пеўнiк, крычыш? - пытае яго асёл.

- Што з табой здарылася? - пытае яго сабака.

- Можа, цябе хто пакрыўдзiў? - пытае кот.

- Ах, - гаворыць певень, - пашкадуйце вы мяне, асёл, сабака i кот. Заўтра да маiх гаспадароў госцi прыедуць, i вось збiраюцца мае гаспадары зарэзаць мяне i зварыць з мяне суп. Што мне рабiць?

Адказвае яму асёл:

- Пойдзем з намi, певень, у горад Брэмен, i станем там вулiчнымi музыкамi. Голас у цябе добры, ты будзеш спяваць i на балалайцы iграць, кот будзе спяваць i на срыпцы iграць, сабака - спяваць i на барабане iграць, а я буду спяваць i на гiтары iграць.

- Што ж, - гаворыць певень, - пойдзем.

Пайшлi яны разам.

Асёл iдзе, крычыць па-аслiнаму, сабака iдзе, брэша па-сабачы, кот iдзе, мяўкае па-кашачы, певень iдзе, кукарэкае.

Iшлi яны, iшлi, i вось настала ноч. Асёл i сабака ляглi пад вялiзным дубам, кот сеў на галiну, а певень узляцеў на самую вершалiну дрэва i пачаў адтуль глядзець па баках.