Гапееў Ведзьміна тоня - Неизвестно

– Адпусці, няхай размотвае… адпусці тормаз, – шэптам загадаў Сяргей.

Лёска пачала размотвацца – роўна, быццам пад вадой была такая ж катушка і там нехта намотваў лёску – не спяшаючыся, пакрысе.

– Прытарможвай, прытарможвай…

Але прытарможваць было дарэмна. Калі лёска разматалася ўся, хлопцы адчулі, што іх цягнуць разам з плытам.

– Віталь, грабі!

Віталь сутаргава гроб адным вяслом, але плыт разварочвала, і ён плыў.

– Трымай! Упрыся ў парэнчы спінінгам і трымай толькі! – Сяргей дапамог Віцьку паставіць спінінг так, каб невядомая сіла прыходзілася не на рукі хлопцаў, а больш на парэнчы, сам схапіў другое вясло.

Яны граблі хвілін колькі – плыт як быццам спыніўся. Лёска аслабла – і Віцька не разгубіўся, імкліва наматаў слабіну на катушку.

Потым іх зноў пацягнула – на гэты раз крута ў другі бок. І зноў спыніліся, зноў крыху аслабла лёска. Хлопцы супакоіліся, прайшла разгубленасць перад невядомым, пачыналася нешта падобнае на нечаканае спаборніцтва. Віцька зноў падматаў лёску. Зноў іх плыт панесла – ужо ў другі бок. І зноў энергічна граблі…

Па метры, па два падмотваў Віцька лёску. Плыт ужо амаль не кранаўся з месца, толькі млява паварочваўся туды-сюды. Віцька намотваў лёску, хлопцы ціха падграбалі.

– Божачкі! – выгукнуў спуджана Віцька.

Сяргей і Віталь кінулі вёслы, падскочылі да Віцькі.

І пабачылі тое, што так напужала іх сябра – да плыта ў верхнім слоі вады набліжалася чорнае, жывое бервяно. Яно ледзь рухалася, але ў ім адчувалася столькі сілы, што здавалася: захоча – праб’е наскрозь іх плыт.

– Што гэта?

– Чорт ведае. Шчупак, відаць…

– Такі здаровы? Ён жа Нэлу праглыне…

– Не праглыне… Не падмотвай больш. Трымай толькі. Як моцна пацягне – адпусці крыху… Віталь, давай на вёслы. Будзем грэбці да берага. Толькі не надта спяшайся…

Яны грэблі хвілін дзесяць – за гэты час Віцька крыху адпусціў лёскі. Яшчэ колькі ўзмахаў вёслаў – плыт падышоў да берага.

Там Жэнька з неразуменнем глядзела на заклапочаных хлопцаў. Яна і Нэла зайшлі ў ваду, чакалі плыт.

– Выходзьце з вады, – засіпеў, а не закрычаў Віцька. – Клічце дзеда!

Дзед Васіль ужо сам падыходзіў да берага. Ён зразумеў усё адразу, як толькі пабачыў, з якім напружаннем Віцька трымае спінінг.

Ён дапамог Жэньцы і Нэле вылезці на стромкі бераг.

– Не хвалюйцеся, не хвалюйцеся, усё вы правільна зрабілі, – стаў казаць да хлопцаў на плыце. – Так, памучылі рыбку, няхай яшчэ моцы пагубляе… Падцягвай, падцягвай пакрысе… Сяргей, скачы долу, бяжы да палаткі і нясі сякеру, – гледзячы пільна на ваду загадаў дзед. – Віцька, як моцна пацягне – адпускай памалу, не трымай, а то парве лёску. А потым падцягвай…

Сяргей скокнуў з плыта на бераг, ірвануўся ў бок іх палаткі, вярнуўся назад з сякерай. Дзед Васіль перахапіў яе з рук хлопца, спакойна пайшоў у ваду ў напрамку напятай лёскі.

– Ну, паспрабуйце падцягваць… Цягні не катушкай, а рукамі, а потым падмотвай.

Сяргей перахапіў спінінг з рук Віцькі – у таго пабялелі ўжо пальцы. Віталь трымаў спінінг таксама, Сяргей прыўздымаў яго, апускаў – і ў гэты момант падкручваў лёску.

– Ну, бервяно цягнецца…

Дзед Васіль крок за крокам ішоў насустрач гэтаму бервяну. Ён быў ужо ў вадзе па пояс. Узняў над галавой сякеру абухом наперад, чакаў. І ўрэшце рэзка апусціў.

Раздаўся глухі ўдар, а потым звонкі ўсплёск, цэлы фантан пырскаў паляцеў. Сяргей зрэагаваў – адпусціў крыху катушку. Дзед ударыў яшчэ раз.

– Цягніце, хлопцы. Сыходзьце з плыта, на бераг цягніце…

Падцягвалі на бераг – і страшней стала ўдвая, калі пабачылі велічыню рыбы.

Шчупак быў куды больш за метр у даўжыню, неверагодна тоўсты. Амаль трэць цела – вялізная галава. А пашча – праз усю галаву. Ён быў аглушаны ўдарамі сякеры, пашча раскрылася – страшэнная, уся ў крывых вострых зубах.

Сяргей міжволі ўздрыгнуў, глянуўшы на Нэлу і ўспомніўшы словы Віцькі: “Ён жа Нэлу праглыне”. Безумоўна, у разяўленай пашчы шчупака лёгка б умясцілася галоўка Нэлы.

Дзед Васіль ударыў абухом па галаве шчупака яшчэ раз – і той ў апошні раз устрапянуўся. Падхапіўшы рыбіну пад жабры, Віцька з Сяргеем выцягнулі яе на бераг.

– Божачкі… – выдыхнула Жэнька і ўспомніла нарэшце, што трымае ў руках фотаапарат. – А Нэле можна падысці?

– Можна, – усміхнуўся дзед. – Бач, які трапіўся. Мо адзін такі на ўсю тоню…Ай, малайцы, такога звера выцягнулі!

Побач з Нэлай шчупак выглядаў яшчэ страшней – сапраўдная пачвара са сну. Утрох хлопцы ледзь паднялі яго на рукі – а Жэнька пстрыкала фотаапаратам. Напружанне прайшло, і ўжо Віталь смешна пераказваў і паказваў Жэньцы, як напалохаўся Віцька:

– Уяўляеш, вада чорная, на небе хмары, ветрык узняўся – а Віцьку за той канец спінінга схапіла ведзьма і цягне ў сваю тоню. Ды яшчэ прыгаворвае, прышэптвае: “Ідзі да мяне, парушальнік майго спакою”!

– Ага, а сам смелы, – агрызаўся без злосці Віцька. – Схапіў вясло і плёскае, плёскае па вадзе, а плыт толькі круціцца. І вочы па яблыку, крычыць: “Кідай, ратавацца будзем”.

– Ага, мані, нічога я не крычаў!

– Крычаў, гэта ў цябе вушы ад страху залажыла, свайго голасу не чуў. Бывае такое… – падкалупнуў і Сяргей.

Смяяліся, глядзелі і не маглі наглядзецца на такога шчупака – ніяк не верылася, што гэта іх здабыча. Ды яшчэ столькі карасёў!

– Так, і што ж мы з гэтым зверам рабіць будзем? У нас і посуду такога няма, каб цалкам засаліць. А на кавалкі секчы…

– Павязём дадому, – сказала Жэнька на поўным сур’ёзе.

– Ты што, якое дадому? Вечар хутка…

– Ну, да вечара яшчэ далёка, – загаварыў дзед. – А сплаваць на Заікін востраў трэба. Кажы, Жэнька...

– Так, мне патэлефанаваў Мікалай Рыгоравіч. Мы яму сказалі, што знайшлі і зямлянку, і вінтоўку, і магілу, і нават праверылі, што магіла сапраўды тая, якую шукалі. Ён сказаў, каб каля 18 гадзін падагналі плыт да Заікінага вострава. Хоча сам пабачыць. То будзе вяртацца назад, няхай возьме шчупака, завязе да нас дахаты, бо сапсуецца тут… О, уяўляю, якія ў маці вочы будуць… Віцька, у нас маразільнік якраз пусты – будзе яму месца!

– Ага, а заўтра сюды ў ночвах паплывуць, – сказаў Віталь. – У нас жа толькі пакажы месца…

– А што, шкада?

– Чэсна – то не рыбы шкада. А вось востраў гэты такі дзікі… А тут кампаніі цэлыя гуляць пачнуць…

– Ну, гэта мы пабачым, – умяшаўся дзед. – Сяргей і Віктар, грабіце да Заікінага. У вас часу не так і многа. А мы пакуль шчупаку бруха пачысцім, з рыбай астатняй разбяромся…

Даплылі да Заікінага вострава хутка. На беразе іх чакалі мужчыны. Аднаго пазналі здалёк: Мікалай Рыгоравіч. А другі быў невядомы. У адмысловым касцюме, пры гальштуку, белая кашуля і… Сяргей не ўтрымаўся, прыснуў:

– Глядзі, гэты мужык, не здымаючы туфляў, па нашай дарозе ішоў…

Што праўда, то праўда – да калена ногі мужчыны былі ў чорнай гразі. Але ён не звяртаў на гэта ніякай увагі. Сам Зарэмба быў у ботах.

І нечакана для хлопцаў з ценю вольхаў паказаліся ўжо знаёмыя ім постаці ў спартыўных касцюмах. Атрад “Пошук”!

Хлопцы ў разгубленасці саскочылі на бераг, захапіўшы вяроўчыну.

Зарэмба павітаўся з імі за рукі, павярнуўся да таго, у гальштуку:

– Ну, вось які да вас госць: старшыня райвыканкама, Аляксандр Мікалаевіч Баркоў. А гэта – Сяргей, гэта – Віцька.

– Вітаю вас, хлопцы, – незнаёмец моцна паціснуў рукі Сяргею і Віцьку, пільна глянуўшы кожнаму ў вочы. І адчулася, што гэты Баркоў добра ведае ўжо ўсё пра хлопцаў – мабыць, Зарэмба яму расказаў.

– А я вось з сабой вам на дапамогу яшчэ цэлы атрад прывёз, – Баркоў азірнуўся назад, паклікаў: – Ну, падыходзьце, знаёмцеся.

– А мы знаёмыя, – адказаў Сяргей, цвыркнуў слінай. – Толькі нешта я той гаманлівай не бачу. Як жа мы тут без такога камандзіра? І хто нам характарыстыкі пісаць будзе?

Баркоў уважліва паглядзеў на Сяргея, потым на Віцьку.

– Ну, давайце дамовімся, што памылкі ва ўсіх бываюць, праўда? Вось, мы сваю выправілі – у атрадзе зараз сабраліся сапраўды тыя хлопцы і дзяўчаты, якіх хвалюе родны край і яго гісторыя. На востраве ж спраў яшчэ многа, правільна нам ваш камандзір па рацыі далажыў?

– Ну, магілу мы адшукалі, – загаварыў Віцька. – Зброю… трэба пашукаць.

– Вось, а хлопцы з сабой металашукальнік вязуць.

– Праўда?

– Праўда, вось, – сказаў падышоўшы бліжэй хлопец гадоў дваццаці двух і паказаў нешта складзенае і загорнутае ў брызентавы чахол. – У ваенных пазычылі. Я камандзір атрада, завуць мяне Андрэем. Працую ў ваенкамаце. А сам родам з вёскі.

– А яшчэ, думаем, – прадоўжыў Баркоў, – што трэба да ладу прывесці і саму зямлянку. Гэта ж памяць, праўда? Ну, як вам наша прапанова ў дапамозе?

– Згодны!

– Выдатна!

– Ну дык што, падвезяце нас на востраў? – паўжартам спытаў Зарэмба, скокнуў на плыт. – Бач, як трымае добра. Добрая канструкцыя. Слана вытрымае, мабыць.

– Ну, дазвольце і мне, – Баркоў не стаў скакаць – ён крочыў у ваду. Усё адно ж па калена ў гразі.