Карчоўнiк (на белорусском языке) - Борис Саченко

I ў сваiм выбары, як хутка пераканалiся бацькi, Наташка не памылiлася. У Язэпа гэтак жа, як i ў Пятра Пятровiча, былi залатыя рукi. Ён хутка навучыўся вадзiць машыну, рамантаваць усё, што прыходзiла ў нягоднасць. Рослы, плячысты, з густым чорным чубам, ён рабiў уражанне на кожнага, з кiм сустракаўся, хто яго бачыў. Вершы, што ён пiсаў i даволi актыўна друкаваў, хвалiла прэса. Так што з часам з яго мог вырасцi i паэт.

- А Наташка разбiраецца ў людзях, - казаў, круцячы галавою, iншы раз жонцы Пятро Пятровiч. - Ведала, каго выбiраць, за каго выходзiць замуж.

А калi Наташка зацяжарала, а потым i нарадзiла ўнучка, Славiка, - бацькi i зусiм былi на сёмым небе ад радасцi.

- Ну i малайцы ж, ну i малайцы ж! - усклiкалi яны, хвалiлi i дачку i зяця.

Неяк сталася так, што чым далей жыў Пятро, чым рабiўся больш i больш вядомы, тым усё менш i менш бываў дома. Мала што праца адрывала, розныя сходы, пасяджэннi, дык забiралi нямала часу i грамадская работа, абавязкi, даручэннi, што так i сыпалiся адусюль. А паездкi? Iх было столькi, што хоць наймай каго, хоць разарвiся. То ў Маскву, то ў Ленiнград, то ў Кiеў трэба, то ў iншыя гарады. Запрашалi на сустрэчы, канферэнцыi, "круглыя сталы" i розныя замежныя навуковыя ўстановы. Першы раз, калi паехаў у Балгарыю, было нават цiкава. Хоць, здаецца, i не так далёка гэтая краiна ад Беларусi, i славяне там жывуць, аднак паглядзець было на што. I Шыпка, i старадаўнiя манастыры i цэрквы, ды i прырода была зусiм iншая - горы, укрытыя зелянiнаю, вялiзныя абсягi вiнаграднiкаў, сады... I людзi там надта ж дабрадушныя, ветлiвыя, ласкавыя, асаблiва калi даведвалiся, што госцi - з Савецкага Саюза. А ўжо калi аднойчы спусцiлiся ў "механу", дзе можна было i выпiць, i закусiць, i паслухаць старадаўнюю музыку, - i зусiм быў развесялiўся Пятро...

За Балгарыяй была Амерыка. Адзiн пералёт i то заняў амаль паўсутак. Прызямлiлiся ў Ню-Ёрку, у аэрапорце Кенэдзi. Сустрэлi яго i яшчэ двух вучоных, што разам з iм прыляцелi з Савецкага Саюза, амерыканскiя калегi. I некалькi дзён быў Пятро быццам сам не свой - усё тут было iнакшае, не такое, як на радзiме. Уражвалi архiтэктура, дарогi, дысплеi, наогул дасягненнi навукi i тэхнiкi. Уражвала i багацце - чаго толькi не прадавалася ў крамах! I ўсё ў адмысловай прывабнай упакоўцы, на любы густ i за любыя грошы! Праўда, як хутка пераканаўся Пятро, багацце такое ў крамах таму, вiдаць, i сабралася, што не кожны мог усё, што хоча, купiць. Многiя людзi ледзь-ледзь зводзяць канцы з канцамi. А ёсць i такiя - i iх шмат, што i зусiм галадаюць, - сноўдаюцца, як ценi, па парках, скверах. Гэта - бяздомнiкi... Дзiўна, але калi яны, савецкiя вучоныя, сустракаючыся са сваiмi амерыканскiмi калегамi, пыталi, як гэта такое можна, каб, маючы такiя багаццi, людзi галадалi, тыя махалi рукамi, ат, маўляў, кожны жыве паводле сваiх грошай i так, як хоча... Усiх, маўляў, не пашкадуеш, усiх не навучыш, як жыць. Няхай кожны думае i дбае сам пра сябе...

За Амерыкай быў Парыж, потым Берлiн, Варшава... З кожнай замежнай камандзiроўкi Пятро, як правiла, прывозiў сувенiры. I так удала iх выбiраў, купляў, што ўсе, хто бываў з iм, здзiўлялiся. У спадарожнiкаў заўсёды грошай не хапала, а ў яго яны заставалiся, iншы раз мяняў на свае, каб не мець на мяжы нiякiх непрыемнасцей. Калi што-небудзь падабалася яму, хацелася купiць, заўсёды выйсце знаходзiлася - то, даведаўшыся, адкуль пакупнiк, збаўлялi цану, то знаходзiўся ганарар за працу, якую ў гэтай краiне выдалi цi збiралiся выдаваць. Сам сабе аж не верыў, як шанцуе яму нават у замежных камандзiроўках. Не паспееш падумаць, як тую цi iншую рэч знайсцi i купiць, а яна, як кажуць, ужо ў чамадане, дамоў едзе. Дарэчы, з пакупкамi прыкладна тое самае i дома, на радзiме, было. Як толькi нешта трэба, дык яно i з'яўлялася. То сам выпадкова купiць, то жонка дадому цi дачка, Наташка, прынясе. Таму ў кватэры Пятра Пятровiча ўсё было даведзена да ладу, падагнана па апошнiм, як кажуць, пiску моды. Па апошнiм пiску моды апраналiся i Наташка, i ён сам, i жонка, Лiна. Нават Язэп, зяць, i то з таго дня, як пачаў жыць у iх, апранаўся, бы дэндзi... Само сабой, вядома, была ў Пятра Пятровiча машына, свая, уласная, i службовая, была непадалёку ад горада драўляная двухпавярховая дача... Пры дачы былi гарод i сад, дзе чаго толькi нi расло! Справа ў тым, што Наташка выношвала ў галаве цэлую тэорыю, як чалавецтва з часам загубiць само сябе, забруджваючы, атручваючы паступова наваколле - паветра, ваду, яду... Таму на дачы iншых угнаенняў, акрамя арганiкi, не прымянялi. Каб дагледзець па-належнаму сад i гарод, давялося наняць жанчыну з суседняй з дачай вёскi i садоўнiка. Ды i сам Пятро, яго жонка Лiна, Наташка, а потым i Язэп не цуралiся зямлi - таксама i з рыдлёўкай, i з капанiцай, i з граблямi завiхалiся. Была яшчэ адна слабасць у Пятра Пятровiча - з кожнай паездкi ён прывозiў нешта для сванго гарода цi саду - то дрэва, якое не расло ў Беларусi, то раслiну нейкую, кветку. I рэдка што не прыжывалася ў яго. Таму не толькi чужым людзям, але i самiм, самому было цiкава пахадзiць па гародзе i садзе, паглядзець, як што i дзе расце. Ды i пакаштаваць на смак гароднiну, садавiну, пачаставаць гасцей тым, чаго тыя яшчэ не бачылi, не елi... А гасцей у Пятра Пятровiча бывала нямала. I сваiх, мiнскiх, калег па сумеснай працы i проста знаёмых, ды i тых, што прыязджалi з усяго, можна сказаць, свету. Сам Пятро Пятровiч ездзiў, i да яго таксама ездзiлi... I рэдка хто, пабываўшы ў Пятра Пятровiча, пакiдаў яго дачу цi дом, каб не здзiвiцца, не пахвалiць гаспадара i гаспадыню за гасцiннасць, дабрыню. Бо што-што, а прыняць, пачаставаць гасцей Пятро Пятровiч умеў i любiў. Стол у яго сервiраваўся, як у самых шыкоўных рэстаранах. Былi там i iкорка, чорная i чырвоная, i сяўружка, асятрынка, i бялужын бок, i засмажанае проста ў вясковай печы парася, i... Ды лепш не пералiчаць! I напоi былi i свае, i заморскiя, прычым заўсёды самых лепшых гатункаў i ў дастатковай колькасцi. Зноў жа праблемы, якiя iснуюць у многiх - што-небудзь адмысловае купiць, дастаць, - у Пятра Пятровiча не iснавала. Куплялася, даставалася ўсё неяк само сабой, лёгка, быццам нават выпадкова. I якраз тое, што трэба было ў тых цi iншых абставiнах, умовах...

Пятру Пятровiчу, ды i ўсёй яго сям'i, зайздросцiлi. "Пад шчаслiвай зоркай ён няйнакш нарадзiўся", - казалi некаторыя. Былi i такiя, што розныя пiсьмы, ананiмкi на яго пiсалi, патрабавалi стварыць камiсiю, разабрацца, хто наогул ён такi, гэты Пятро Пятровiч. Камiсii стваралiся, правяралi ўсё, што можна праверыць. Аднак... Знайсцi такое, каб у нечым можна было западозрыць цi абвiнавацiць Пятра Пятровiча, нiхто нiчога не мог. Наадварот, чалавек жыў сумленна, паводле сваiх заробкаў, нiдзе нiчога не парушаў. Хоць да ўзнагароды чарговай яго прадстаўляй...

I прадстаўлялi. Праўда, не правяральшчыкi, а ўжо iншыя, хто таксама бываў у Пятра Пятровiча, ведаў яго. I слава Пятра Пятровiча расла ўсё больш i больш. Яго партрэты мiльгалi ў газетах i часопiсах з розных выпадкаў - то ён прэмii атрымлiваў, то яму прысвойвалiся чарговыя ганаровыя званнi, то друкавалiся яго iнтэрв'ю, артыкулы...