Радкі і жыццё - Варлен Бечык

I вось цяпер, згаслы і затуманены, знайду новае святло, а што ўжо толькі не адыходзіла ў прошласць..

Ці ўспамінае мяне Г.? Як, з кім, чаму? Не дано ве­даць у гэтым свеце душэўных законаў. I Дастаеўскі прапаноўваў таксама толькі версіі, хай сабе геніяльныя. I Талстой геніяльна раскрываў і тлумачыў толькі зразумелае, а ўсё астатняе — наўздагад, вобмацкам.

11.VI.

Горкая яснасць. У доме ўсё ідзе сваім шляхам, хоць разбіся я ўшчэнт. Такая залежнасць прыніжае, і, хто ведае, якія будуць яе маральныя вынікі. Галоўнае — я звязаны сваёй дабрачыннасцю...

Быць высакародным! Быць заўсёды высакародным. 3 жанчынамі мы бываем абыходлівымі, а высакароднымі каб жа.

Быць высакародным тады, калі гэта за кошт тваіх інтарэсаў, а так — якая ж высакароднасць!

28.VI.

Сёння падзея — вершы Алега Чухонцава ў «Дружбе народов», 4—73. Раскаванасць і дакладнасць душэўныхрухаў, упэўнены і напружаны псіхалагізм, сур’ёзнасць, ізначнасць і строгасць выказвання, глыбіня і т. д. Ма­быць, выдатнейшае з уеяго, што ішло ад маладых апошнім часам.

...А в эти дни горели за Шатурой Болота и стояла мгла в Москве.

И скрип травы, иссохшейся и бурой,

Был жесток при неслышимой листве.

А со степей казахских и сибирских

Ползла беда, как пламя по стерне.

Душа болела о родных и близких,

О матери я думал, о жене.

Нет, не любовью, видно, а бедою

Выстрадываем мы свое родство.

А уж потом любовью, но другою:

Худа недоля, да родней всего...

У буквары Сімяона Полацкага:

Розга ум острит, память возбуждает

И волю злую к благу прилагает.

29. VI.

На пасяджэнні рэдкалегіі «Дня паэзіі» Панчанка — усмешлівы, лаканічны, мудры. Усе, само сабой, чакаюць яго ацэнкі і рашэння. Пра X і У: канкрэтная рыторыка.

— Дык што выбраць?

— Выцягніце наўздагад.

Звяртаючыся да мяне. — У нас дзіцяці гавораць: «Дзевачка, не хадзі каля дзвярэй, там скразняк». — «А я, мамачка, спіной прайду». — Вось так і мы з нашым «Днём паэзіі» — спіной да паэзіі».

15.VII.

Нарач.

Сустрэўся недзе каля 12.УІІ. з Арк. Ал. Куляшовым. Гаварылі з гадзіну. Расказваў, як пісаў «Маналог» і «Варшаўскі шлях». Пра Ал. Т-га: «Здаецца, гатоў пісаць, але яшчэ біялагічна арганізм не саспеў, быццам нейкіх солей не хапае».

У «Правде» гэтымі днямі паведамленне пра мемарыяльны комплекс на месцы Дальвы. Не аддзяліць ад на­шага лёсу загінуўшых і памёршых.

Учора вечарам кароткая размова з В. А. Каваленкам — вельмі сімпатычным чалавекам і крЫтыкам на нашым небасхіле... А. Пысін («Полымя», Я® 10—72, с. 97):

Хоць сэрца хтось лічыў жывым,

Быў дух мярцвячыны ў ім:

Жыло сумленне, ды яно

Забіта ў сэрцы тым даўно —

Забіта сытасцю,

Забіта хітрасцю,

Забіта сквапнасцю,

Забіта святасцю,

Забіта хіжасцю

I іншай пышасцю.

Толькі і клёку, што язык у завушшу ходзіць.

Цыць-мыць, і няма чаго гаварыць.

Рене Шар (из совр. Фр. поэзии):

Согласие озаряет лицо.

Непримиримость придает ему

красоту.

Поэт — хранитель бесчисленных лиц.

Слезам не укажешь дорогу, как заезжему страннику.

Существует порода людей, вечно опережающих 'соб­ственные .экскременты.

15. VIII.

Гесиод:

Лучше хорошей жены ничего не бывает на свете,

Но ничего не бывает ужасней жены нехорошей.

17.VIII.

...На стадыёне кал я Палаца спорту. Ціхі вей вечара аж да ламоцця ў плячах. Спакойнае суладдзе нябеснага і зямнога, а я — з думкамі, са свежым уражаннем ад пісьмаў Дастаеўскага. Учарашняя эсейная думка: напісаць артыкул «Хачу быць паэтам». Я ў тым, што пішу, губляю множнасць і шматварыянтнасць свету, бо таўкуся на мною абагуленых формулах. Трэба больш навізны хадоў.

Нечаканасць не злятае з нябёсаў (свежанькая, нявывераная), а вымучваецца — у яе ўжо не тое. Думка не іадгаліноўваецца ў нейкія вертыкалі, яна ўжо тады не думка, а канстатацыя, пераказ, лірычная вада. Ей не стае глабальных ведаў і шырокіх адкрыццяў...

У Агарова ёсць шмат такога, што мае сучасную ці-кавасць; бляск дасканаласці. Дастаеўскі паўтараў яго вершы:

Я в. старой Библии гадал И только жаждал и мечтал,

Чтоб вышли мне по воле рока —

И жизнь, и скорбь, и смерть пророка.

29. VIII.

Учора ў Каралішчавічах, куды ездзіў да Майі Львовіч. Дагнаў Брыль на таксі, так і перабылі з Іванам Антонавічам палову дня. Незаўважна бралася на ўсё лепшую пагоду, і ішла размова, якая, спадзяюся, застанецца ў памяці.

У газетах новая хваля паведамленняў пра Салжаніцына, Сахарава.

Николай Крючков у «ЛР», 10.УШ.73 («Жить на сво­ей улице»): «Помню, еще в тридцатые годы мне расска­зывали, как Михаил Александрович Шолохов получил от очень авторитетного лица пожелание: «Жаль, что ваш Григорий Мелехов так и не пришел окончательно к нам, в Красную Армию». Шолохов подумал-подумал и отве­тил: «Посылал Мелехова в Красную Армию. Не идет».

Расул Гамзатов. «Мой возраст»:

Не все из смертных старятся, поверьте.

Коль человек поэт, то у него

Меж датами рождения и смерти

Нет, кроме молодости, ничего.

30. VIII.

У газетах зноў новая хваля паведамленняў пра Салжаніцына і Сахарава.

Засмыленне сіл успрыняцця.

Письмо членов Академии наук СССР:

«...А. Д. Сахаров фактически стал орудием враждеб­ной пропаганды против Сов. Союза и других социалисти­ческих стран».

31.VIII..

«Известия» — «На судебном процессе в Москве»: «На процессе в Московском городском суде, где слуша­ется дело по обвинению П. И. Якира и В. А. Красина, закончился допрос подсудимых и продолжаются показа­ния свидетелей.

...Выступивший на процессе в качестве свидетеля вид­ный психиатр действ, член Ак. медиц. наук СССР А. В. Снежневский заявил, что за пятьдесят лет работы в сов. здравоохранении он не знает случая, когда бы здоровый человек попал в психиатрическую больницу».

А я знаю.

Вадим Кожевников. «Кому вы служите?»:

«...Сахаров и Солженицын взяли на себя право ука­зывать другим, какой должна быть политическая сис­тема.

За всем этим я вижу истощение научной и творческой силы, геростратовское желание сжечь священное чувст­во Родины, стяжать себе зловонную славу. Иначе — за­чем все это?» А я этого не вижу.

Пімен Панчанка:

Абагачальныя фабрыкі

Патрэбны не толькі рудзе.

Абагачальныя фарбы

Патрэбны мастацкай нудзе.

Самі сябе падправім,

Каб кожны быў свецел і дуж.

Тады заваюем права

На ўзбагачэнне душ.

10.ІX.

Былі ў Кудраўцоў на наваселлі... Быў Анатоль вельмі нейкі свойскі, прыгожы гэтай свойскасцю.

ІЗ.ІХ.

Сальвадор Альендэ, прэзідэнт Чылі, забіты. Уладу забрала хунта. А перад гэтым за дзень-два паказвалі чылійскіх дзяцей, што прыехалі вучыцца ў Маскву.

21.IX.

Бескватэр’ем можна знявечыць.

Жыву жахліва ва ўсіх адносінах. Штосьці істотнае з дня ў дзень растрачваецца, быццам мозг аддзяліўся ад сэрца. Пад ногі бяжыць жыццёвая плынь, аглядаешся па баках, здаецца, усе вяслуюць; нібыта і сам трымаеш вясло, але гэта толькі бачнасць. Наўкол ледзь не ўсе скубуць — хто якія — выгады.

М. Луконин:

Безумная затея нами движет:

Чтоб каждую строку прожить собой

И самому еще при этом выжить.

25.ІX.

Сёння ў газетах паведамленне аб смерці Пабла Нэруды.

Умирал я со всеми, кто умер.

Поэтому я и выжил,

Упорный в летописанье,

В своей нерушимой надежде.

Смертный среди смертных,

Я уверенно предрекаю:

Несмотря ни на что,

несмотря

На представление света —

Человек

бесконечен!

Быў справаздачны сход. Мяне вылучалі на гал. рэдактара, і дырэктар інстытута сказаў: «Трэба каго больш саліднага». Хоць дужа не хацеў я — калі тут быць рэдактарам, але ж нешта кальнула: дажыў да 34-х гадоў, а ўсё несалідны, нават для насценгазеты. ... Паміж прымітыўчыкамі Франсуазы Саган («Немного солн­ца в холодной воде») сентэнцыі мярзотнікаў: «Когда чувствуешь себя умным, предателем себя не чувству­ешь»; «Любовь к людям делает человека благородным, а любовь к деньгам — богатым».

27.ІX.

На пахаванні Пабла Нэруды спявалі «Інтэрнацыянал».

11.Х.

Было (і яшчэ не зусім скончылася) вялікае хараство восені, і яно яшчэ ўчора шапацела мне сухім і свежым барвовым лісцем у прыазёрным парку; у нейкім загусцелым празрыста-блакітным паветры была рядасная самота, міма бегалі (фіззаняткі) чародкі школьнікаў, і гэтае «міма-міма» мела сімвалічную значнасць, душа ўзнімалася ад кнігі пра Блока да верхавінаў дрэў, і хацелася самому пабегчы міма, каб згубіць, згубіцца, растрэсці стому даросласці і кніжнасці ў самых простых і наіўных радасцях «звычайнага» існавання.

Сімпозіум перакладчыкаў з беларускай. 3 дакладамі — Арочка і Андраюк. Як хлопцы налаўчыліся гава­рыць — разумна, адукавана, свабодна.

12. Х.

Я звярнуў увагу, што ў вершах, прысвечаных Чылі, шаноўныя нашы паэты (нават Куляшоў) дужа пераацэньваюць магчымасці паэзіі — гэта асабліва відно пе­рад рэальнасцю фактаў. На сённяшні дзень паэзія не можа спыніць арыштаў, забойстваў і г. д. Такое — не першы раз. Сёння ў «Звяздзе» Бураўкін: