Учебник латинского языка для высших духовных учебных заведений - Николай Колотовкин

ībāmus

īrēmus

ībĭmus

ierĭmus

2

ītis

eātis

ībātis

īrētis

ībĭtis

ierĭtis

3

eunt

eant

ībant

īrent

ībunt

iĕrint

Число

Лицо

Perfectum

Plūsquamperfectum

ind.

con.

ind.

con.

Sg.

1

iī (īvī)

iĕrim

iĕram

īssem

2

īstī[273]

iĕris

iĕrās

īssēs

3

iit

iĕrit

iĕrat

īsset

Pl.

1

iĭmus

ierĭmus

ierāmus

īssēmus

2

īstis

ierĭtis

ierātis

īssētis

3

iērunt

iĕrint

iĕrant

īssent

Participium

praes.

fut.

iēns, euntis

itūrus, a, um

Gerundium

Gerundīvum

eundī

eundus, a, um

Imperātīvus

Īnfīnītīvus

Sg.

2

ī

praes.

pf.

Pl.

2

īte

īre

ī sse

5. ГЛАГОЛЫ, СЛОЖНЫЕ С E Ō

ab - e ō, ab - i ī, ab -ĭ tum , ab -ī re

уходить

ad-eō, ad-iī, ad-ĭtum, ad-īre

подходить; посещать; обращаться (к кому-л.)

ех-еō, ex - i ī, ex -ĭ tum , ex -ī re

выходить

in-eō, in-iī, in-ĭtum, in-īre

входить

inter-eō, inter-iī, inter-ĭtum, inter-īre

погибать

per-eō, per-iī, per-ĭtum, per-īre

погибать

praeter-eō, praeter-iī, praeter-ĭtum, praeter-īre

проходить мимо

prod-eō, prod-iī, prod-ĭtum, prod-īre

выступать

red-eō, red-iī, red-ĭtum, red-īre

возвращаться , доходить

trāns-eō, trāns-iī, trāns-ĭtum, trāns-īre

переходить

Некоторые из этих префиксальных глаголов получают переходное значение и имеют все формы пассивного залога, например: flūmen trānsĭtur реку переходят (букв.: река переходится).

Текст

I

Neque quid agam, nec āctūrus sim, sciō.

Dīc nōbīs, Deī Fīlius sīs necne.

Hoc dīcēbat Iesus signifĭcāns, quā morte esset moritūrus.

Multī nesciunt, quam vim scientia habeat.

Quaesīvērunt ā Iohanne iī, quī missī erant ā Pharisaeīs, nonne Chrīstus esset.

Ratiō docet, quid faciendum et fugiendum sit.

Videndum est nōn modo, quid quisque loquātur, sed etiam quid quisque sentiat et faciat.

Iūdĭcēs reōs interrŏgant, quibus causīs ad scelĕra commōtī sint.

Explōrandum est, an testis inimīcus eī sit, adversus quem testimōnium dat, vel amīcus.

Nescīre, quid ante nōs ēgĕrint homĭnēs, est in tenĕbrīs vīvĕre.

Nōn dubĭtō, quīn habuĕrit vim magnam semper ōrātiō.

Mementō, Domĭne, quōmŏdo ambulāvĕrim cōram Tē in vēritāte et in corde perfectō.

Nōn dubĭtō, quīn numquam peccātum mortāle commissūrus sīs, dummŏdo vocem cōnscientiae audiās.

Nōn essēmus paupĕrēs, sī nescīrēmus quid esset paupertas.

II

Scaevŏla

Olim, cum Rōma ā rēge Porsennā oppugnārētur, incŏlae magnā inopiā vexābantur. Tum Gaiō Muciō cōnsilium in anĭmō fuit Porsennam necāre, postquam castra Tuscōrum intrāret, ut adversariī perturbārentur et Rōmānī perīcŭlō līberārentur. Iūdĭcat senātuī, quid in anĭmō habēret. Cum intrāret, ignōrat, quis Porsenna esset, scrībam gladiō suō necat. Postquam rēx eum interrogāret, quid esset. Mucius ille fortis respondet: «Rōmānus sum. Nōmĭnor Gaius Mucius. Habēbam in anĭmō tē necāre, sed scrībam innocentem nесāvī. Sed tū necābĕris ā Rōmānīs adulēscentŭlīs. Cunctī optābant et optant, ut necēris. Adulēscentŭlī Rōmānī perīcŭlīs nōn perturbantur, Porsenna, cum verbīs Muciī simul īrā īnflammārētur et perīcŭlō maxĭmō perterrētur, impĕrat, ut incendia parārentur et Mucius iuvenis flammīs vexārētur. Mucius autem: «Cruciātū, inquit, nōn terreor». Et suam dextram flammīs praebet. Porsenna perterrētur metū et lībĕrat Mucium. Cum is Rōmam venīret, ā senātū donātur et ā damnō dextrae appellātur Scaevŏla[274]

[275] Scaevŏla, ae m Сцевола, cognōmen в роде Муциев scaeva, ae m левша  scaevus, a, um левый, напрвленный влево.. Rēx autem Porsenna ā bellō dēterrētur.

Varia

Sapiēns quidam interrogātus, quid homō pessĭmum, quid optĭmum habēret, respondit: «Linguam». Est vetus proverbium: «Lingua est optĭmum pessĭmum».

Thalēs[275], ūnus ex septem sapientĭbus, cum interrogārētur: «Quid est difficĭle?», respondet: «Sē ipsum nōscĕre». Idem interrogātus, quid esset facĭle: «Altĕrī, inquit, cōnsilium dare».

Diogĕnēs[276] aliquandō accēnsam lucernam manū tenēns in forō ambulābat, cum diēs esset. Ā cīvĭbus interrogātus, cur lucernam accendisset: «Homĭnem», inquit, «quaerō».

Excerpta

Vocāvitque Domĭnus Deus Adam tibi praecēpĕram et dīxit eī: “Ubī es?” Quī ait: “Vōcem tuam audīvī in paradīsō et timuī eō, quod nūdus essem, et abscondī mē”. Cuī dīxit: “Quis enim indicāvit tibi, quod nūdus essēs, nisi quod ex lignō, dē quō, nē comedĕrēs, comēdistī?”

Respondēns autem Iesus dīxit: “Nescītis, quid petātis. Potestis bibĕre calĭcem, quem Egō bibitūrus sum?” Dīcunt Eī: “Possŭmus”.

Spirĭtus, ubī vult, spīrat et vōcem Eius audīs, sed nōn scīs, unde veniat et quō vādat. Sīc est omnis, quī nātus est ex Spirĭtū.

Vigilāte ergō; nescītis enim, quandō domĭnus domūs veniat: sērō, an mediā nocte, an gallī cantū, an māne; nē, cum vēnĕrit repentē, inveniat vōs dormientēs. Quod autem vōbīs dīcō, omnĭbus dīcō: vigilāte.

Discumbentĭbus enim sēcum discipŭlis ad edendam mystĭcam cēnam, cum in Caiphae atriō tractārētur, quomŏdo Chrīstus posset occīdī, Ille corpŏris et sanguĭnis Suī ōrdĭnāns sacrāmentum, docēbat, quālis Deō hostia dēbēret offerrī… (St. Leō).

Словарь

abscondō, condī, condĭtum 3 прятать , скрывать

gallus, ī m петух

pet ō, t ī v ī, t ī tum 3 добиваться, домогаться, просить, стремиться

accend ō, cend ī, c ē nsum 3 зажигать

gladius, ī m меч

Pharisaeus, ī m фарисей

adul ē scent ŭ lus , ī m совсем молодой человек

habe ō, bu ī, b ĭ tum 2 иметь

Porsenna, ae m Порсенна

adversārius, iī m противник

hom ō, ĭ nis m человек

possum, potuī, —, posse мочь

adversus, a, um противный

hostia, ae f жертва

postquam после того как

ag ō, ē g ī, ā ctum 3 делать, действовать, вести

ī dem , eadem , idem тот же

praebe ō, bu ī, b ĭ tum 2 предоставлять

ait он говорит

ī gn ō r ō 1 не знать, не замечать

praecipi ō, c ē p ī, ceptum 3 предписывать, наставлять

aliquand ō однажды, когда-то

imp ĕ r ō 1 править, приказывать

proverbium, ī n пословица

alius, ia, iud ; gen. sg. alterīus другой