Пра вандроўкi вечныя i пра Зямлю (на белорусском языке) - Рэй Брэдбери
Шрифт:
Интервал:
Закладка:
- Ну вось! - выдыхнуў стары, беражлiва адкладваючы апошнiя старонкi першага раздзела. - Што вы пра гэта скажаце, Боўлтан?
- Гэта добра.
- Якое там добра! - загарланiў Фiлд. - Гэта цудоўна! Прачытайце яшчэ раз, сядзьце i прачытайце яшчэ раз, каб вас чорт забраў!
Так яно i iшло, дзень пры днi, па дзесяць гадзiн запар. На падлозе расла куча жаўтаватай спiсанай паперы - за тыдзень яна зрабiлася вялiзнай, за два тыднi - не ведаеш, як яе i назваць, пад канец месяца - i ўявiць немагчыма.
- Вы толькi паслухайце! - крычаў стары i чытаў уголас.
- А што?! - гаварыў ён.
- А вось яшчэ раздзел, Боўлтан, а вось аповесць, яна толькi што перададзена, называецца "Касмiчная вайна", цэлая аповесць пра тое, як яно ваяваць у космасе. Ён размаўляў з рознымi людзьмi, распытваў салдат, афiцэраў, ветэранаў Прасторы. I пра ўсё напiсаў. А вось яшчэ раздзел, называецца "Доўгая поўнач", а гэты - пра тое, як мурыны засялiлi Марс, а во нарыс - партрэт марсiянiна, яму проста цаны няма!
Боўлтан адкашляўся.
- Мiстэр Фiлд...
- Пасля, пасля, не перашкаджайце.
- Кепскiя навiны, сэр.
Фiлд ускiнуў сiвую галаву.
- Што такое? Што-небудзь з Элементам Часу?
- Перадайце Вулфу, няхай спяшаецца, - лагодна прамовiў Боўлтан. - Магчыма, на гэтым тыднi сувязь з Мiнулым абарвецца.
- Я дам вам яшчэ мiльён даляраў, толькi падтрымлiвайце яе.
- Справа не ў грошах, мiстэр Фiлд. Цяпер усё залежыць ад сама звычайнай фiзiкi. Я зраблю ўсё, што ў маiх сiлах. Але вы яго папярэдзьце на ўсякi выпадак.
Стары скурчыўся ў крэсле, зрабiўся зусiм маленькi.
- Няўжо вы зараз адбераце яго ў мяне? Ён так цудоўна працуе! Каб вы толькi бачылi, якiя эскiзы ён перадаў усяго гадзiну назад - апавяданнi, накiды. Во, во - гэта пра касмiчныя плынi, а гэта пра метэарыты. А вось пачатак аповесцi пад назвай "Пушынка i полымя"...
- Нiчога не зробiш...
- Але калi мы зараз страцiм яго, можа, вы здолееце даставiць яго сюды яшчэ раз?
- Бязмернае ўмяшанне ў Мiнулае занадта небяспечна.
Стары быццам акамянеў.
- Тады вось што. Зрабiце так, каб Вулф не трацiў часу на ваджанiну з алоўкам i паперай - няхай друкуе на машынцы або дыктуе, адным словам, паклапацiцеся пра якую-небудзь механiзацыю. Абавязкова!
Апарат стракатаў не ведаючы стомы - за поўнач i пасля да свiтання i ўвесь дзень без перадыху. Стары правёў бяссонную ноч; толькi ён змружыць павекi, як апарат зноў ажывае - i ён страпянецца, i зноў касмiчныя прасторы, i вандроўкi, i неабсяжнасць быцця плывуць да яго, пераўтвораныя думкай другога чалавека.
"...бязмежныя зорныя лугi космасу..."
Апарат запнуўся, уздрыгнуў.
- Давай, Том! Пакажы iм!
Стары застыў у чаканнi.
Зазванiў тэлефон.
Голас Боўлтана:
- Мы болей не можам падтрымлiваць сувязь, мiстэр Фiлд. Яшчэ хвiлiна - i кантакт Часу сыдзе на нiшто.
- Зрабiце што-небудзь!
- Не магу.
Тэлетайп уздрыгнуў. Быццам зачараваны, пахаладзелы ад жаху, стары сачыў, як складваюцца чорныя радкi:
"..марсiянскiя гарады - дзiвосныя, непраўдападобныя, быццам камянi, што знесены з горных вяршынь нейкай iмклiвай, неверагоднай лавiнай i застылi нарэшце зiхатлiвымi россыпамi..."
- Том! - крыкнуў стары.
- Усё, - прагучаў у слухаўцы голас Боўлтана.
Тэлетайп памарудзiў, адстукаў яшчэ слова i змоўк.
- Том!!! - у роспачы закрычаў Фiлд.
Ён пачаў трэсцi тэлетайп.
- Дарма, - сказаў голас у слухаўцы. - Ён знiк. Я адключаю Машыну Часу.
- Не-не! Пачакайце!
- Але ж...
- Чулi, што я сказаў? Пачакайце выключаць! Магчыма, ён яшчэ тут.
- Яго больш няма. Гэта дарма, энергiя трацiцца марна.
- Няхай сабе трацiцца!
Фiлд шпурнуў слухаўку.
I павярнуўся да тэлетайпа, вярнуўся да незакончанага сказа.
- Ды ну, Том, не могуць яны вось так ад цябе адкараскацца, не паддавайся, сынку, ану, давай далей! Дакажы iм, Том, ты ж малайчына, ты большы, чым Час i Прастора i ўсе гэтыя праклятыя механiзмы, ты маеш такую сiлу, такую жалезную волю. Том, дакажы iм усiм, не давай адсылаць цябе назад!
Пстрыкнуў клавiш тэлетайпа.
- Том, гэта ты?! - сам не свой ад здзiўлення замармытаў стары. - Ты яшчэ можаш пiсаць? Пiшы, Том, не здавайся, пакуль ты не апусцiў рукi, цябе не могуць адаслаць назад, не могуць!!!
"У", - стукнула машына.
- Яшчэ, Том, яшчэ!
"Дыханнi", - адстукала яна.
- Ну, ну?!
"Марса", - надрукавала машына i спынiлася. Кароткая цiшыня. Шчаўчок. I машына пачала зноў, з новага радка:
"У дыханнi Марса адчуваеш водар карыцы i халодных рэзка пахучых вятроў, тых вятроў, што ўзнiмаюць лятучы пыл, i абмываюць нятленныя косцi, i прыносяць пылок даўным-даўно адцвiлых кветак..."
- Том, ты яшчэ жывы!
Замест адказу апарат яшчэ дзесяць гадзiн запар выбухаў лiхаманкавымi прыступамi i адстукаў шэсць раздзелаў "Уцёкаў ад дэманаў".
- Сёння ўжо мiнула паўтара месяца, Боўлтан, цэлыя паўтара месяца, як Том паляцеў на Марс i на астэроiды. Глядзiце, вось рукапiсы. Дзесяць тысяч слоў у дзень, ён не дае сабе перадыху, не ведаю, калi ён спiць, цi паспявае паесцi, ды гэта для мяне ўсё роўна, i для яго таксама, для яго адно важна - дапiсаць, ён жа ведае, што час не чакае.
- Недаступна розуму, незразумела, - сказаў Боўлтан. - Нашы рэле не вытрымалi, энергiя панiзiлася. Мы зрабiлi для галоўнага канала новыя рэле, якiя забяспечваюць надзейнасць Элемента Часу, але ж на гэта пайшло тры днi - i ўсё-такi Вулф пратрымаўся! Вiдаць, гэта залежыць яшчэ i ад яго асобы, тут дзейнiчае нешта такое, чаго мы не прадугледзелi. Тут, у нашым часе, Вулф жыве - i, аказваецца, Мiнулае не можа так лёгка яго вярнуць. Час не такi падатлiвы, як мы думалi. Мы карысталiся няправiльным параўнаннем. Гэта не гумка. Гэта болей падобна на дыфузiю - узаемапранiкненне вадкiх пластоў. Мiнулае нiбы прасочваецца ў Сучаснае... Але ўсё роўна давядзецца адаслаць яго назад, мы не можам яго пакiнуць тут: у Мiнулым утворыцца пустата: усё перамесцiцца i пераблытаецца. Па сутнасцi, яго зараз утрымлiвае ў нас толькi адно - ён сам, яго страсць, яго работа. Дапiсаўшы кнiгу, ён выслiзне з нашага часу гэтак жа натуральна, як вылiваецца вада са шклянкi.
- Мне напляваць, што, як i чаму, - запярэчыў Фiлд. - Я ведаю адно: Том заканчвае сваю кнiгу! У яго ўсё той жа талент i натхненне i ёсць штосьцi яшчэ, штосьцi новае, ён шукае каштоўнасцей, якiя вышэй за Прастору i Час. Ён напiсаў псiхалагiчны эцюд пра жанчыну, якая застаецца на Зямлi, калi адважныя касманаўты накiроўваюцца ў Невядомасць, - гэта цудоўна напiсана, праўдзiва i тонка; Том назваў свой эцюд "Дзень ракеты", ён апiсаў усяго толькi адзiн дзень сама звычайнай правiнцыялкi, яна жыве ў сябе дома, як жылi яе прабабкi - вядзе гаспадарку, гадуе дзяцей... небывалы росквiт навукi, грукат касмiчных ракет, а яе жыццё амаль гэтакае ж, якое было ў жанчын у каменным веку. Том праўдзiва, старанна i пранiкнёна апiсаў яе парываннi i расчараваннi. Або во яшчэ рукапiс, называецца "Iндзейцы", тут ён пiша пра марсiян: яны - iндзейцы космасу, iх выцеснiлi i знiшчылi, як даўней iндзейскiя плямёны - чарокаў, iракезаў, чарнаногiх. Выпiце, Боўлтан, выпiце!
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});